Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2016.3.38-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 38, 2016, nr 3
Problemy i perspektywy badań paleodemograficznych nad kulturą wielbarską na przykładzie cmentarzyska w Kowalewku

Autorzy: Marta Chmiel-Chrzanowska
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny

Rafał Fetner
Uniwersytet Warszawski, Wydział Historyczny
Słowa kluczowe: bioarcheologia kultura wielbarska metody badań paleodemografia
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:23 (7-29)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule zaprezentowano problemy oraz perspektywy badań paleodemograficznych na cmentarzyskach kultury wielbarskiej na przykładzie stanowiska 12 w Kowalewku. W dotychczasowych pracach paleodemograficznych nad kulturą wielbarską wykorzystywano przede wszystkim tablice wymieralności. Wydaje się jednak, że z uwagi na poważne ograniczenia owej metody i specyfikę danych wejściowych, jakimi są groby, nie można uzyskać tą drogą wiarygodnych wyników. W niniejszym artykule zaproponowano i poddano krytyce alternatywne rozwiązanie. Analiza przeprowadzona została dla cmentarzyska w Kowalewku z uwagi na jego reprezentatywność. W celach porównawczych wyniki zestawiono z analizą średniowiecznego cmentarzyska szkieletowego w Kałdusie.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Edda Poetycka. Przetłumaczyła ze staroislandzkiego Apolonia Załuska-Strömberg. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1986.
2.Saga o Egilu. Przetłumaczyła ze staroislandzkiego Apolonia Załuska-Strömberg. Poznań: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972.
3.Bocquet-Appel, Jean-Pierre, Claude Masset. „Estimateurs en paléodémographie”. L’Homme 17 (1977), 4: 65–90.
4.Bocquet-Appel, Jean-Pierre, Claude Masset. „Paleodemography: Expectancy and False Hope”. American Journal of Physical Anthropology 99 (1996): 571–583.
5.Budnik, Alicja. „Identyfikacja ludzi na podstawie materiałów szkieletowych – pewność czy prawdopodobieństwo? O możliwościach i ograniczeniach badań”. W: Królowie, biskupi, rycerze i chłopi – identyfikacja zmarłych. Funeralia Lednickie – spotkanie 16, red. Wojciech Dzieduszycki, Jacek Wrzesiński, 25–43. Poznań: Wydawnictwo Oddziału Wielkopolskiego SNAP, 2004.
6.Chmiel, Marta. Społeczność kultury wielbarskiej. Praca doktorska. Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Poznań, 2015.
7.Chmiel-Chrzanowska, Marta. „Starość w społeczności kultury wielbarskiej”. Przegląd Archeologiczny 64 (2016), 111–131.
8.Chmiel-Chrzanowska, Marta, Michał Adamczyk. „O śmierci bez przesady: próba zastosowania podejścia technologicznego w archeologicznych badaniach nad śmiercią”. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria 9 (2015), 1: 7–32.
9.Chudziak Wojciech, red. Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2010.
10.Chudziak Wojciech, red. Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie: studia przyrodniczo-archeologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004. Problemy i perspektywy badań paleodemograficznych nad kulturą wielbarską... 25
11.Coale, Ansley J., Paul Demeny, Barbara Vaughan. Regional Model Life Tables and Stable Population. New York, London, Paris: Academic Press, 1983.
12.Czarnecka, Katarzyna. Struktura społeczna ludności kultury przeworskiej. Próba rekonstrukcji na podstawie źródeł archeologicznych i analizy danych antropologicznych z cmentarzyska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990.
13.Fahlander, Fredrik. „Subadult or Subaltern? Children as Serial Categories”. W: (Re) Thinking the Little Ancestor: New Perspectives on the Archaeology of Infancy and Childhood, red. Mike Lally, Alison Moore, 1–12. Oxford: British Archaeological Reports, 2011.
14.Gładykowska-Rzeczycka, Judyta. „Ludność kultury wielbarskiej w świetle dotychczasowych badań antropologicznych”. W: Problemy kultury wielbarskiej, red. Tadeusz Malinowski, 163–182. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, 1981.
15.Gładykowska-Rzeczycka, Judyta. „Badania antropologiczne źródłem wiedzy o obrządku pogrzebowym”. W: Popiół i Kość. Funeralia Lednickie – spotkanie 4, red. Jacek Wrzesiński, 109–124. Sobótka–Wrocław: Wydawnictwo Oddziału Wielkopolskiego SNAP, 2002.
16.Halcrow, Siân E., Nancy Tayles. „The Bioarchaeological Investigations of Childhood and Social Age: Problems and Prospects”. Journal of Archaeological Method and Theory 15 (2007): 193–197.
17.Hawkes, Kristen. „The Grandmother Effect”. Nature 428 (2004): 128–129.
18.Henneberg, Maciej. „Notes on Reproduction Possibilities of Human Prehistorical Populations”. Przegląd Archeologiczny, 41 (1975): 75–89.
19.Henneberg, Maciej. „Proportion of Dying Children In Paleodemographical Studies: Estimation by Guess or by Methodical Approach”. Przegląd Archeologiczny 43 (1977): 105–114.
20.Henneberg, Maciej. „Reproductive Possibilities and Estimations of the Biological Dynamics of Earlier Human Populations”. Journal of Human Evolution 5 (1976), 1: 41–48.
21.Henneberg, Maciej, Janusz Ostoja-Zagórski, Janusz Piontek, Jan Strzałko. „Główne założenia teoretyczno-metodyczne oraz możliwości badań biologii populacji pradziejowych w Europie środkowej”. Przegląd Archeologiczny 23 (1975): 187–231.
22.Jackes, Mary. „Palaeodemography: Problems and Techniques”. W: Skeletal Biology of Past Peoples: Research Methods, red. Shelley R. Saunders, Anne M. Katzenberg, 189–224. New York: Wiley-Liss, 1992.
23.Jaskanis, Jan, Jerzy Okulicz. „Kultura Wielbarska (faza cecelska)”. W: Prahistoria ziem polskich. T. 5: Późny okres lateński i okres rzymski, red. Jerzy Wielowiejski, 178–189. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
24.Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981.
25.Lewis, Mary E. The Bioarchaeology of Children. Perspectives from Biological and Forensic Anthropology. Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape Town, Singapore, São Paulo: Cambridge, 2007.
26.Madyda-Legutko, Renata, Judyta Rodzińska-Nowak, Joanna Zagórska-Telega. „Pochówki dzieci z cmentarzyska kultury przeworskiej w Opatowie, stan. 1, woj. śląskie – próba interpretacji”. W: Dusza maluczka, a strata ogromna. Funeralia Lednickie – spotkanie 6, red. Wojciech Dzieduszycki, Jacek Wrzesiński, 199–215. Poznań: Wydawnictwo Oddziału Wielkopolskiego SNAP, 2004.
27.Mays, Simon. Archaeology of Human Bones. London – New York: Routledge, 2002.
28.McCaa, Robert. „Palaeodemography of Americas. From Ancient Times to Colonialism and Beyond”. W: The Backbone of History: Health and Nutrition in the Western Hemisphere, red. Richard H. Steckel, Jerome C. Rose, 94–124. Cambridge: Cambridge University Press, 2002.
29.Pearson, Mike P. The Archaeology of Death and Burial. Phoenix, Mill, Thrupp, Stroud, Gloucestershire: Texas A&M University Press College Station, 1999. Perry, Megan A. „Redefining Childhood through Bioarchaeology: Toward Archaeological and Biological Understanding of Children in Antiquity”. Archeological Papers of the American Anthropological Association 15 (2005), 1: 89–91.
30.Piasecki, Edmund. „Cmentarzyska w aspekcie demograficznym”. Przegląd Archeologiczny 37 (1990): 5–51.
31.Pietrzak, Mirosław. Pruszcz Gdański Fundstelle 10 Ein Gräberfeld der Osywie- und Wielbark-Kultur in Ostpolen. Kraków: Secesja, 1997.
32.Piontek, Janusz. Ludność dorzecza Odry i Wisły od późnej starożytności do średniowiecza. Warunki życia i stan biologiczny. Monografie Instytutu Antropologii UAM 16. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Antropologii UAM, 2014.
33.Piontek, Janusz. „Wpływ procesu kremacji na morfologię kości szkieletu ludzkiego. Wyniki badań eksperymentalnych”. W: Popiół i Kość. Funeralia Lednickie – spotkanie 4, red. Jacek Wrzesiński, 95–108. Sobótka–Wrocław: Wydawnictwo Oddziału Wielkopolskiego SNAP, 2002.
34.Séguy, Isabelle, Luc Bucheta. Handbook of Palaeodemography. New York: Springer, 2013.
35.Séguy, Isabelle, Luc Buchet, Arnaud Bringé, Magali Belaigues-Rossard, Paul Beurnier, Nadège Couvert, Carole Perraut. „Model Life Tables for Pre-Industrial Populations: First Application in Palaeodemography”. W: Recent Advances in Palaeodemography Data, Techniques, Patterns, red. Jean-Pierre Bocquet-Appel, 83–117. Paryż: Springer, 2008.
36.Skorupka, Tomasz. Kowalewko 12 cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w n.e. do początku III w n.e.). Poznań: Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, 2001.
37.Skóra, Kalina. Struktura społeczna ludności kultury wielbarskiej. Łódź: Wydawnictwo IAiE PAN, 2015.
38.Strzałko, Jan. „Ekologia populacji ludzkich”. W: Ekologia populacji ludzkich. Środowisko człowieka w pradziejach, red. Jan Strzałko, Janusz Ostoja Zagórski, 11–97. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1995.
39.Strzałko, Jan, Maciej Henneberg, Janusz Piontek. Wstęp do ekologii populacyjnej człowieka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 1975.
40.Symes, Steven A., Christopher W. Rainwater, Erinn N. Chapman, Desina Rachael Gipson, Andrea L. Piper. „Patterned Thermal Destruction of Human Remains in Forensic Setting”. W: The Analysis of Burned Human Remeins, red. Christopher W. Schmidt, Steven A. Symes, 15–60. Amsterdam, Boston, Heidelberg, London, New York, Paris, San Diego, San Francisco, Singapore, Sydney, Tokyo: Academic Press, 2008.
41.Watts, Dorothy. Boudicca’s Heirs. Women in the Early Britain. London, New York: Routledge, 2005.
42.Wood, James W., Darryl J. Holman, Kathleen. A. O’Connor, Rebecca J. Ferrell. „Mortality Models for Paleodemography”. W: Paleodemography. Age Distribution from Skeleton Samples, red. Robert D. Hoppa, James W. Vaupel, 129–168. Cambridge: SBEA, 2002.
43.Wood, James W., George R. Milner, Henry C. Harpending, Kenneth M. Weiss. „The Osteological Paradox: Problems of Inferring Prehistoric Health from Skeletal Samples”. Current Anthropology 33 (1992), 4: 343–370.
44.Woźny, Jacek. „Symbolika śmierci i rytuałów pogrzebowych w kulturach wczesnotradycyjnych na ziemiach polskich”. W: Popiół i Kość. Funeralia Lednickie – spotkanie 4, red. Jacek Wrzesiński, 45–58. Sobótka–Wrocław: Wydawnictwo Wielkopolskiego Oddziału SNAP, 2002.