Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2016.2.38-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 38, 2016, nr 2
Spisy Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego jako źródło do badań demograficznych – przykład powiatu proszowickiego

Autorzy: Ewa Kaźmierczyk
Uniwersytet Jagielloński, Wydział Historyczny
Słowa kluczowe: demografia staropolska Komisje Porządkowe Cywilno-Wojskowe źródła demograficzne skupienia wieku
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:29 (73-101)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule podjęto tematykę wykorzystania spisów Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego jako źródła do badań demograficznych na przykładzie powiatu proszowickiego. Spisy te powstały w latach 1790–1792 i nie miały charakteru podatkowego, stąd w większości są uważane za bardziej dokładne i wiarygodne niż te sporządzane wcześniej przy różnych okazjach. W tekście obszernie omówiono specyficzny charakter tego typu źródeł i wszelkiego rodzaju trudności, jakie wiążą sięz jego opracowaniem – takie jak pominięcia części ludności, zawiłości terminologiczne, niejasny podział na gospodarstwa domowe. Szczególnie dużo uwagi poświęcono ocenie wiarygodności źródła, podając wartości wskaźników, takich jak odsetek najmłodszych dzieci i osób starszych w populacji, współczynnik maskulinizacji wśród niemowląt. Przy analizie skupień wieku posłużono się indeksami Whipple’a i Myersa. Wyciągnięte wnioski wskazują, że szczególnie przy analizie wieku spisy okazują się źródłem problematycznym, jednak przy zastosowaniu odpowiednich metod statystycznych pewne ich niedoskonałości można poprawić. Ponadto liczne skupienia wieku nie rozstrzygają ostatecznie o wiarygodności spisu, o czym powinna decydować analiza całości – ilości informacji w spisie, staranności i dokładności jego wykonania, porównanie z innymi źródłami, np. spisem Poniatowskiego z 1787 roku.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.A’Hearn Brian, Jörg Baten, Dorothee Crayen. „Quantifying Quantitative Literacy: Age Heaping and the History of Human Capital”. The Journal of Economic History, 69 (2009) issue 3: 783–808.
2.Błaszczeć, Anna. „Parafialne spisy ludności powiatu radziejowskiego z lat 1789–1791”. Przeszłość Demograficzna Polski, 16 (1985): 209–211.
3.Falniowska-Gradowska, Alicja. „Szlachta województwa krakowskiego w świetle spisów parafialnych z lat 1790–1792”. W: Ojczyzna dalsza i bliższa. Studia historyczne ofiarowane Feliksowi Kirykowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, red. Jerzy Chrobaczyński, Andrzej Jureczko, Michał Śliwa, 497–504. Kraków: Wydawnictwo i drukarnia „Secesja”, 1993.
4.Gieysztorowa, Irena. „Szlacheckie i chłopskie rodziny północnego Mazowsza u schyłku XVIII w.”. W: Studia nad gospodarką, społeczeństwem i rodziną w Europie późnofeudalnej, red. Jerzy Topolski, Cezary Kuklo, 319–332. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1987.
5.Gieysztorowa, Irena. Wstęp do demografii staropolskiej. Warszawa: PWN, 1976.
6.Goldberg, Jakub. „Struktura zawodowa ludności miast «wolnych» województwa sieradzkiego w 1791 r.”. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Seria 1. Nauki humanistyczno-społeczne, 21 (1961): 65–89.
7.Guldon, Zenon, Nikołaj Krikun. „Przyczynek do krytyki spisów ludności żydowskiej z końca XVIII wieku”. Studia Źródłoznawcze, 23 (1978): 153–157.
8.Guldon, Zenon, Lech Stępkowski. „Spis ludności żydowskiej z 1790 r.”. Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego, 139/140 (1986): 123–130.
9.Janczak, Julian Karol. „Dom, gospodarstwo i rodzina wiejska w Wieluńskiem u schyłku XVIII wieku”. W: Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, 117–129. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
10.Jędrzejewski, Przemysław. „Akta Komisji Porządkowych Cywilno-Wojskowych (1790–1794)”. Krakowski Rocznik Archiwalny, 13 (2013): 129–157.
11.Kopczyński, Michał. Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku. Warszawa: Krupski i S-ka, 1998.
12.Kozik, Jerzy Stanisław, Mateusz Wyżga. Przy wielkiej drodze. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce od wieków średnich do współczesności. Igołomia-Wawrzeńczyce, 2012.
13.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
14.Kuklo, Cezary. „Gospodarstwo domowe mieszczan-rolników kłobuckich w końcu XVIII wieku”. W: Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, 161–165. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
15.Kuklo, Cezary. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Studium demograficzno-społeczne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 1998.
16.Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1991.
17.Kuklo, Cezary. „Społeczno-demograficzny cykl życia człowieka w mieście staropolskim u schyłku XVIII wieku”. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 62 (2002): 85–106.
18.Obraniak, Włodzimierz. „Oblicze demograficzne wsi wieluńskiej w epoce Sejmu Wielkiego”. Studia Demograficzne, 16 (1968): 109–122.
19.Obraniak, Włodzimierz. „Sytuacja demograficzna komorników i czeladzi chłopskiej w Wieluńskiem w końcu XVIII w.” Przeszłość Demograficzna Polski, 2 (1969): 109-117.
20.Poniat, Radosław. Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
21.Rzemieniecki, Konrad. „Cykl rozwojowy gospodarstwa chłopskiego na przykładzie wsi parafii Będków (na podstawie spisu ludności z 1791 r.)”. Przeszłość Demograficzna Polski, 26 (2005): 117–130.
22.Rzemieniecki Konrad. „Rodzina i gospodarstwo chłopskie w ziemi wieluńskiej i powiecie ostrzeszowskim w końcu XVIII wieku”. Przeszłość Demograficzna Polski, 29 (2010): 29–68.
23.Siłuch, Anna. „Parafialne spisy ludności ziemi wieluńskiej i powiatu ostrzeszowskiego z lat 1790–1791”. Przeszłość Demograficzna Polski, 15 (1984): 141–144.
24.Szołtysek, Mikołaj. „Mikrodemografia rodziny staropolskiej: kategorie współmieszkania a rodzinne sytuacje opiekuńcze ludzi starych”. W: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym). Vol. 1: Metodologia, demografia, instytucje opieki, red. Agnieszka Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarca, 99–131. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.
25.Szołtysek Mikołaj. „Life-cycle Service and the Family System in the Rural Countryside: a Lesson from the Historical East-Central Europe”. Annales de Demographie Historique, 117 (2009) no 1: 53–94.
26.Szołtysek, Mikołaj. „Struktura gospodarstwa domowego w Koronie i na Litwie a funkcje rodziny w końcu XVIII wieku: rozbieżność czy podobieństwo?”. W: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana, red. Cezary Kuklo, 173–207. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2011.
27.Szołtysek, Mikołaj. „Three Kinds of Preindustrial Household Formation System in Historical Eastern Europe: A Challenge to Spatial Patterns of the European Family”. The History of the Family, 13 (2008) issue 3: 223–257.
28.Szołtysek, Mikołaj. Rethinking East-Central Europe: Family Systems and Co-residence in the Polish-Lithuanian Commonwealth. Contexts and Analyses. Bern: Peter Lang, 2016.
29.Szołtysek, Mikołaj. „Rethinking Eastern Europe: Household Formation Patterns in the Polish-Lithuanian Commonwealth and European Family Systems”. Continuity and Change, 23 (2008): 389–427.
30.Szołtysek, Mikołaj, Dariusz Biskup. „Różnorodność czy tożsamość? Chłopskie gospodarstwo domowe na ziemiach Rzeczypospolitej i Śląska pod koniec XVIII wieku”.
31.W: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. Cezary Kuklo, 363–390. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008.
32.Wnęk, Konrad. „Socjotopografia rodzin Krakowa w końcu XVIII wieku”. W: Rodzina, gospodarstwo domowe i pokrewieństwo na ziemiach polskich w perspektywie historycznej – ciągłość czy zmiana?, red. Cezary Kuklo, 209–241. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2013.
33.Wyżga, Mateusz. Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku. Studium o społeczności lokalnej. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011.
34.Zubek Kamil, „Studium demograficzne ludności miejskiej powiatu ksiąskiego na przełomie 1790 i 1791 roku”. Maszynopis pracy magisterskiej, Uniwersytet Jagielloński, 2016.