Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2020.42-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 42, 2020
The Issue of Infant Mortality in Polish Historical Research
(Problematyka umieralności niemowląt w polskich badaniach historycznych)

Autorzy: Dawid Dziuba ORCID
Uniwersytet Szczeciński, Szkoła Doktorska
Słowa kluczowe: umieralność niemowląt zgony demografia historyczna historia społeczna artykuł przeglądowy Polska
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:27 (9-35)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki umieralności niemowląt w polskich badaniach historycznych oraz scharakteryzowanie ważniejszych prac skupiających się na powyższym zagadnieniu. Autor poddaje analizie około siedemdziesiąt pozycji naukowych, aby odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, w jakim zakresie poruszana jest w nich tematyka dotycząca zgonów dzieci, które nie ukończyły pierwszego roku życia. Z przeprowadzonych badań wynika, że w poszczególnych grupach prac badawczych umieralność niemowląt jest najczęściej przedstawiana w sposób ogólny oraz schematyczny. Kilkanaście prac przedstawia rzeczony problem w pobocznym nurcie zainteresowania badawczego, a tylko kilka polskich publikacji traktuje umieralność najmłodszych dzieci jako główny nurt badania i omawia zagadnienie wieloaspektowo i w szerszym kontekście.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baszanowski, Jan. Przemiany demograficzne w Gdańsku w latach 1601–1846. Gdańsk: Uniwersytet Gdański, 1995.
2.Benewiat, Robert, Zdzisław Budzyński. “Ludność wsi Hoczew obrządku łacińskiego w latach 1867–1918 (w świetle ewidencji metrykalnej).” In: Studia i materiały z dziejów społecznych Polski Południowo-Wschodniej. Vol. 1, ed. Zdzisław Budzyński, 197–219. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, 2003.
3.Bengtsson, Tommy, Christer Lundh. “Child and Infant Mortality in the Nordic Countries Prior to 1900.” Population Economics 66 (1999): 1–26.
4.Białowąs, Edyta, Zdzisław Budzyński. “Ludność Sanoka obrządku łacińskiego w epoce przedautonomicznej (w świetle ewidencji metrykalnej).” In: Studia i materiały z dziejów społecznych Polski Południowo-Wschodniej. Vol. 1, ed. Zdzisław Budzyński, 219–239. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, 2003.
5.Borowski, Stanisław. “Zgony i wiek zmarłych w Wielkopolsce w latach 1806–1914.” Przeszłość Demograficzna Polski 1 (1964): 111–130.
6.Bzukała, Tomasz. “Przyczyny śmiertelności mieszkańców parafii bolechowickiej w latach 1821–1841 w świetle parafialnych ksiąg zmarłych.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne 134 (2007): 65–80.
7.Cervellati, Matteo, Uwe Sunde, eds. Demographic Change and Long-Run Development. Cambridge: The MI T Press, 2017.
8.Chojecki, Dariusz K. “Jedno miasto, dwa (różne) światy. Społeczno-przestrzenne zróżnicowanie umieralności niemowląt w Szczecinie w latach 1876–1913.” Part 1. Zeszyty Humanistyczne 75 (2010), 1: 65–96.
9.Chojecki, Dariusz K. “Jedno miasto, dwa (różne) światy. Społeczno-przestrzenne zróżnicowanie umieralności niemowląt w Szczecinie w latach 1876–1913.” Part 2. Zeszyty Humanistyczne 75 (2010), 2: 103–150.
10.Chojecki, Dariusz K. “Niemiecki dyskurs polityczny wokół „powrotu do natury” w kontekście umieralności niemowląt (początek XX wieku).” Przeszłość Demograficzna Polski 37 (2015), 4: 125–140.
11.Chojecki, Dariusz K. Od społeczeństwa tradycyjnego do nowoczesnego. Demografia i zdrowotność głównych ośrodków miejskich Pomorza Zachodniego w dobie przyspieszonej industrializacji i urbanizacji w Niemczech (1871–1913). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2014.
12.Chojecki, Dariusz K. “Umieralność niemowląt w „polskich” rejencjach Prus na początku XX wieku.” Przeszłość Demograficzna Polski 37 (2015), 3: 147–189.
13.Chojecki (Szudra), Dariusz K. Ludność pruskiej prowincji Pomorze: przemiany w ruchu naturalnym i migracyjnym w latach 1914–1939. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2005.
14.Czabański, Adam. “Śmiertelność niemowląt w Poznaniu w perspektywie długookresowej.” Poznańskie Zeszyty Humanistyczne 1 (2003): 49–57.
15.Czabański, Adam. “Urodzenia pozamałżeńskie w Poznaniu w latach 1912–1937. Analiza zjawiska w świetle współczesnych trendów ogólnopolskich i ogólnoeuropejskich.” Poznańskie Zeszyty Humanistyczne 1 (2003): 59–71.
16.Dziedzic, Leszek. “Ludność Kielc 1864–1914. Przemiany demograficzne.” Studia Muzealno-Historyczne 1 (2009): 77–97.
17.Ferguson, Angus H., Malcolm Nicolson, Laurence I. Weaver. “The Glasgow Corporation Milk Depot 1904–1910 and Its Role in Infant Welfare. An End or a Means?” Social History of Medicine 19 (2006), 3: 443–460.
18.Fihel, Agnieszka. Płeć a trwanie życia. Analiza demograficzna. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.
19.Fijałek, Jan. “Stosunki demograficzne (XIX–XX w.).” In: Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., ed. Stefan Witkowski, 33–38, 112–118. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1985.
20.Haines, Michael R. “Socio-Economic Differentials in Infant and Child Mortality during Mortality Decline England and Wales, 1890–1911.” Population Studies 49 (1995): 297–315.
21.Hart, Nicky. “Beyond Infant Mortality. Gender and Stillbirth in Reproductive Mortality before the Twentieth Century.” Population Studies 52 (1998): 215–229.
22.Hochleitner, Janusz. “Warmińskie nowożytne księgi chrztów jako źródło historyczne.” Echa Przeszłości 2 (2001): 139–152.
23.Holzer, Jerzy. Demografia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1980.
24.Hosoda, Shinsuke. Położenie socjalne robotników w górnictwie węglowym w dobrach książąt pszczyńskich na Górnym Śląsku 1847–1870. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 1997.
25.Imhof, Arthur Erwin. “Unterschiedliche Säuglingssterblichkeit in Deutschland 18. bis 20. Jahrhundert – Warum?” Zeitschrift für Bevölkerungswissenschaft 7 (1981), 3: 343–382.
26.Janczak, Julian K. “Ludność. Struktury demograficzne.” In: Łódź. Dzieje miasta. Vol. 1: Do 1918 r., eds. Bohdan Baranowski, Jan Fijałek, 205–212. Warszawa–Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1988.
27.Kędelski, Mieczysław. “Ludność. Struktura demograficzna miasta.” In: Dzieje Poznania. Vol. 2: W latach 1793–1945. Part 2: 1918–1945, eds. Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski, 252–270. Warszawa–Poznań: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.
28.Kędelski, Mieczysław. “Próba rekonstrukcji porządku wymierania w Wielkopolsce w okresie rewolucji demograficznej.” Przeszłość Demograficzna Polski 12 (1980): 47–64.
29.Kędelski, Mieczysław. Rozwój demograficzny Poznania w XVIII i na początku XIX wieku. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 1992.
30.Kędelski, Mieczysław. “Umieralność i trwanie życia.” In: Mieczysław Kędelski, Jan Paradysz, Demografia. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, 2006.
31.Kędelski, Mieczysław. Umieralność i trwanie życia ludności Wielkopolski w XIX wieku, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 1992.
32.Kędelski, Mieczysław. “Umieralność i trwanie życia w Wielkopolsce w latach 1816– 1875.” Przeszłość Demograficzna Polski 16 (1985): 109–138.
33.Kędelski, Mieczysław, Jan Paradysz. Demografia. Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, 2006.
34.Klotzke, Zbigniew. “Ludność obwodu urzędu stanu cywilnego Luzino w latach 1874– 1918.” Przeszłość Demograficzna Polski 12 (1981): 65–104.
35.Kokoszyńska, Anna. “Mieszkańcy Inowrocławia w świetle ksiąg metrykalnych parafii św. Mikołaja z lat 1760–1773.” Ziemia Kujawska 13 (1998): 87–108.
36.Kościk, Elżbieta. Przemiany w strukturze społeczno-zawodowej i demograficznej ludności Opola w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku na podstawie ksiąg parafialnych i akt USC. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1993.
37.Kosiorek, Hanna. “Przemiany demograficzne ludności Gubina w pierwszej połowie XVII wieku w świetle księgi metrykalnej.” Studia Zachodnie 6 (2002): 121–133.
38.Kowalik, Beata. “Księgi metrykalne – źródło do badań nad ludnością Nowego Targu.” Archiwariusz 2 (2006): 117–125.
39.Kuklo, Cezary. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
40.Kuklo, Cezary. “Problematyka badawcza i środowiska naukowe demografii historycznej na łamach Przeszłości Demograficznej Polski 1967–2016.” Przeszłość Demograficzna Polski 39 (2016): 11–29.
41.Kuklo, Cezary. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu Białostockiego, 1992.
42.Kuklo, Cezary. Struktury demograficzne społeczeństwa nowożytnej Polski. In: Polska na tle Europy XVI–XVII wieku, ed. Jerzy Brodacki, 62–75. Warszawa: Muzeum Historii Polski, 2007.
43.Kurowska, Hanna. Gubin i jego mieszkańcy. Studium demograficzne XVII–XIX wiek. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2010.
44.Kurowska, Hanna. “Struktura demograficzna gubińskiej rodziny w pierwszej połowie XIX wieku.” In: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, ed. Cezary Kuklo, 429– 445. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008.
45.Liczbińska, Grażyna. “Płodność kobiet i struktura rodziny w ewangelickich populacjach wiejskich (parafia Trzebosz, druga połowa XIX i początek XX wieku).” Przegląd Historyczny 103 (2012), 1: 107–120.
46.Liczbińska, Grażyna. Umieralność i jej uwarunkowania wśród katolickiej i ewangelickiej ludności historycznego Poznania. Poznań: Biblioteka Telgte, 2009.
47.Liczbińska, Grażyna, Alicja Budnik, Anna Sosinko. “Charakterystyka zjawiska umieralności w XIX-wiecznym Poznaniu na podstawie metrykalnych ksiąg zgonów.” Archiwariusz 2 (2006): 33–50.
48.Liedke, Marzena. Rodzina magnacka w Wielkim Księstwie Litewskim w XVI–XVIII wieku. Studium demograficzno-społeczne. Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy, 2016.
49.Livi Bacci, Massimo. Europa und seine Menschen. Eine Bevölkerungsgeschichte. München: C.H. Beck Verlag, 1999.
50.Ładogórski, Tadeusz. “Rozwój ludności na ziemiach polskich w erze niekontrolowanej umieralności na tle porównawczym.” Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 36, (1988), 1: 95–114.
51.Łazowska, Bożena. “Główny Urząd Statystyczny w latach 1918–1939.” Wiadomości Statystyczne 7 (2013): 1–21.
52.Maślach, Arkadiusz. “Ludność wsi Zarzecze w powiecie niżańskim w latach 1828–1864.” Przeszłość Demograficzna Polski 27 (2006): 39–68.
53.Mikulski, Krzysztof. “Kondycja demograficzna rodziny mieszczańskiej w Toruniu w XVI –XVII wieku (na przykładzie genealogii Neisserów).” In: Kobieta i rodzina w średniowieczu i na progu czasów nowożytnych, eds. Zenon H. Nowak, Andrzej Radzimiński, 115–142. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
54.Mioduszewska, Anna. “Kondycja demograficzna rodziny parafian choroskich w drugiej połowie XVIII wieku i na początku XIX wieku.” In: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, ed. Cezary Kuklo, 409–429. Warszawa, Wydawnictwo DiG, 2008.
55.Mioduszewska, Anna. “Umieralność w Polsce północno-wschodniej w drugiej połowie XVIII wieku i pierwszej połowie XIX wieku.” In: Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII–XX wieku, eds. Dariusz K. Chojecki, Edward Włodarczyk, 170–186. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010.
56.Nietyksza, Maria. Ludność Warszawy na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1971.
57.Ogórek, Bartosz. “Model Bourgeois-Pichata w badaniach demograficzno-historycznych.” Przeszłość Demograficzna Polski 38 (2016), 4: 135–146.
58.Ogórek, Bartosz. Niezatarte piętno? Wpływ I wojny światowej na ludność miasta Krakowa. Kraków: Universitas, 2018.
59.Ogórek, Bartosz. “Transformacja demograficzna ludności Krakowa w latach 1859–2010.” Małopolska. Regiony –Regionalizmy – Małe Ojczyzny 15 (2013): 105–127.
60.Ogórek, Bartosz. “Wybrane miary zdrowia przeszłych pokoleń jako element badań nad biologicznym standardem życia.” Historyka. Studia Metodologiczne 48 (2018): 33–50.
61.Okólski, Marek, Agnieszka Fihel. Demografia. Współczesne zjawiska i teorie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2012.
62.Okólski, Marek, ed. Teoria przejścia demograficznego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1990.
63.Omran, Abdel R. “The Epidemiologic Transition. A Theory of the Epidemiology of Population Change.” The Milbank Quarterly 83 (2005), 4: 731–757.
64.Piasecki, Edmund. Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII–XX w. Studium demograficzne. Warszawa–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1990.
65.Piasecki, Edmund. “Umieralność niemowląt w parafii bejskiej w XIX i pierwszej połowie XX w.” Przeszłość Demograficzna Polski 11 (1979): 23–67.
66.Pozzi Lucia, Diego Ramiro Fariñas. “Infant and Child Mortality in the Past.” Annales de démographie historique 29 (2015), 1: 55–75.
67.Pressat, Roland. Słownik demograficzny. Compiled by Ewa Frątczak and Aneta Ptak Chmielewska. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SG H, 2015.
68.Prucnal, Dariusz. “Dzieci nieślubne w Lublinie w latach 1612–1638 (w świetle ksiąg chrztów parafii p.w. Michała Archanioła).” In: Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, ed. Cezary Kuklo, 295–314. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2008.
69.Rachwał, Piotr. “Ludność wsi Iskrzynia w powiecie krośnieńskim w XIX wieku.” Przeszłość Demograficzna Polski 27 (2006): 69–86.
70.Rachwał, Piotr. Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582–1900. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2019.
71.Reher, David. “Marked from the Outset: Season of Birth and Health during Early Life in Spain during the Demographic Transition.” Continuity and Change 21 (2006), 1: 107–129.
72.Rejman, Sabina. “Demograficzne fakty śmierci w księgach metrykalnych z lat 1784– 1880 z podmiejskich okolic Rzeszowa.” In: Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII–XX wieku, eds. Dariusz K. Chojecki, Edward Włodarczyk, 187–203. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010.
73.Rejman, Sabina. Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1784–1880. Studium demograficzno-historyczne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2006.
74.Rejman, Sabina. “Urodzenia nieślubne w Krasnem w latach 1786–1863.” Przeszłość Demograficzna Polski 27 (2006): 7–38.
75.Rejman, Sabina. “Zgony i ich uwarunkowania w parafii farnej w Rzeszowie w latach 1876–1913 w kontekście pierwszego przejścia demograficznego.” Przeszłość Demograficzna Polski 40 (2018): 245–272.
76.Rożnowski, Franciszek. “Badania zmienności długości trwania życia ludzkiego na terenie Pomorza Zachodniego (do XVIII wieku).” Koszalińskie Zeszyty Muzealne 2 (1972): 162–177.
77.Serdiuk, Igor, Yuriy Voloshyn. “Historical Demography in Ukraine: From “Political Arithmetic” to Non-Political History.” Przeszłość Demograficzna Polski 41 (2019): 9–32.
78.Sierakowska, Katarzyna. Rodzice, dzieci, dziadkowie. Wielkomiejska rodzina inteligencka w Polsce 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo DIG , 2003.
79.Smith, Susan M. “Who You Are or Where You Are? Determinants of Infant Mortality in Fulham 1876–1888.” Family & Community History 6 (2003), 2: 113–120.
80.Sułowski, Zygmunt. “Księgi zgonów parafii Kijany i Bystrzyca z drugiej połowy XVIII w.” Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne 67 (1997): 271–299.
81.Williams, Naomi, Chris Galley. “Urban-rural Differentials in Infant Mortality in Victorian England.” Population Studies 49 (1995): 401–420.
82.Wiśniewski, Krzysztof. “Ludność parafii Szwelice (pow. makowiecki) na przełomie XIX i XX stulecia w świetle ksiąg metrykalnych.” Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego 1 (2009): 90–106.
83.Wnęk, Konrad. “Nierówność społeczna wobec śmierci we Lwowie w końcu XIX i na początku XX wieku.” In: Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII–XX wieku, eds. Dariusz K. Chojecki, Edward Włodarczyk, 230–250. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010.
84.Wnęk, Konrad, Lidia Zyblikiewicz. Ludność nowoczesnego Lwowa w latach 1857–1938. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, 2006.
85.Wrigley, Edward A., Roger S. Schofield. “English Population History from Family Reconstitution. Summary Results 1600–1799.” Population Studies 37 (1983), 2: 157–184.
86.Wyżga, Mateusz. “Urodzenia pozamałżeńskie w podkrakowskiej parafii Raciborowice w XVII –XVIII wieku w świetle ksiąg metrykalnych.” Przeszłość Demograficzna Polski 29 (2010): 157–171.
87.Zamoyski, Grzegorz. “Ruch naturalny ludności w Żydowskim okręgu metrykalnym w Sokołowie w latach 1877–1939.” In: Studia i materiały z dziejów społecznych Polski południowo-wschodniej. Vol. 1, ed. Zbigniew Budzyński, 239–258. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, 2003.
88.Zielińska, Agnieszka. Przemiany struktur demograficznych w Toruniu w XIX i na początku XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2012.
89.Zielińska, Agnieszka. “Struktura demograficzna i socjotopograficzna wśród toruńskich katolików w XIX wieku.” In: Przemiany demograficzne Europy Środkowej w czasach nowożytnych, ed. Hanna Kurowska, 285–303. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2010.
90.Zielińska, Agnieszka. “Umieralność w Toruniu w XIX wieku w świetle ksiąg metrykalnych.” In: Kondycja zdrowotna i demograficzna społeczeństwa polskiego na przestrzeni wieków, eds. Kazimierz Mikulski, Agnieszka Zielińska, Katarzyna Pękacka-Falkowska, 161–176. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado, 2011.
91.Zielińska, Agnieszka. “Zgony wśród toruńskich katolików według struktury społeczno-zawodowej w latach 1793–1910.” In: Choroba i śmierć w perspektywie społecznej w XIII–XX wieku, eds. Dariusz K. Chojecki, Edward Włodarczyk, 204–219. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2010.