Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past

ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2016.3.38-05
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / 38, 2016, nr 3
Migracje ludności na Pomorzu Zachodnim w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XX wieku – przegląd literatury
(Migrations in Western Pomerania in the 1940s and 1950s – a Review of Literature)

Authors: Małgorzata Machałek
Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny
Keywords: history integration settlement Western Pomerania migrations the 20th century
Data publikacji całości:2016
Page range:24 (107-130)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article has been intended to review the most important publications concerning the post-war migrations in Western Pomerania. As a result of massive migrations which took place just after the Second World War the former population of that region was almost totally replaced by a new one. The displacement of the German population, the big settlement action to attract here Polish – and other – populations, as well as later migrations starting from the 1960s are the matters that have been already researched, mainly by historical disciplines. As a result there is a rich literature.
Download file

Article file

Bibliography

1.Banasiak, Stefan. Działalność osadnicza Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1947. Poznań: Instytut Zachodni, 1963.
2.Banasiak, Stefan. Przesiedlenie Niemców z Polski w latach 1945–1950. Łódź: Uniwersytet Łódzki, 1968.
3.Białecki, Tadeusz. „Ludność”. W: Dzieje Szczecina 1945–1990, red. Tadeusz Białecki, Zygmunt Silski, 161–188. Szczecin: Wydawnictwo „13 Muz”, 1998.
4.Białecki, Tadeusz. „Pochodzenie terytorialne mieszkańców Chojny po 1945 r.” W: Chojna i okolice na przestrzeni wieków, red. Radosław Skrycki, 125–137. Chojna–Zielona Góra: Księgarnia Akademicka, 2007.
5.Białecki, Tadeusz. „Problemy demograficzne Szczecina w latach 1945–2010”. W: Od polonizacji do europeizacji Pomorza Zachodniego, red. Małgorzata Machałek, Jan Macholak, Edward Włodarczyk, 103–135. Warszawa–Szczecin: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Uniwersytet Szczeciński, Archiwum Państwowe w Szczecinie, 2012.
6.Białecki, Tadeusz. Przemiany w strukturze ludnościowej miast powiatu chojeńskiego w l. 1945–1962. Szczecin: Instytut Zachodniopomorski, 1966.
7.Białecki, Tadeusz. „Przemiany w strukturze społeczno-demograficznej mieszkańców Koszalina w latach 1950–1965”. W: Dzieje Koszalina, red. Bogusław Drewniak, Henryk Lesiński, 285–308. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1967.
8.Białecki, Tadeusz. Przesiedlenia ludności niemieckiej z Pomorza Zachodniego po II wojnie światowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1969.
9.Białecki, Tadeusz. Szczecin: Rozwój miasta w Polsce Ludowej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
10.Białecki, Tadeusz. „Tendencje rozwojowe ludności Pomorza Zachodniego po drugiej wojnie światowej”. W: Od Polski Ludowej do III RP w Unii Europejskiej. Pomorze Zachodnie 1945–2005. Materiały z sesji naukowej, 29 kwietnia 2005 r., red. Kazimierz Kozłowski, Adam Wątor, Edward Włodarczyk, 59–82. Szczecin: Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Szczecińskiego, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2006.
11.Białecki, Tadeusz, Andrzej Wojtaszak. „Osadnictwo polskie jako element procesów migracyjnych na Pomorzu Zachodnim (1945–1950)”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 26 kwietnia 2001 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 22–23. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
12.Białecki, Tadeusz, Lucyna Henryka Nowak. „Procesy demograficzne w latach 1945– 2010”. W: Gryfice. Dzieje miasta, red. Tadeusz Białecki, 303–324. Szczecin–Gryfice: Uniwersytet Szczeciński, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, Urząd Miasta Gryfice, 2013.
13.Chlistowski, Waldemar. „Repatriacja Polaków z ZSRR do województwa koszalińskiego w latach 1955–1959 w świetle akt Archiwum Państwowego w Koszalinie”. Przegląd Zachodniopomorski 1 (1995): 51–70.
14.Cichocka, Marta. „Napływ duchowieństwa rzymskokatolickiego na Pomorze Zachodnie w latach 1945–1956”. Przeszłość Demograficzna Polski 36 (2014): 87–103.
15.Czerniakiewicz, Jan. Przemieszczenia ludności polskiej z ZSRR 1944–1959. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, 2004.
16.Czerniakiewicz, Jan. Przesiedlenia ze Wschodu 1944–1959. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP, 1997.
17.Dobrzycki, Edmund, Henryk Lesiński, Zdzisław Łaski, red. Pomorze Szczecińskie 1945–1965. Szczecin: Wydawnictwo Poznańskie, 1965.
18.Poniatowska, Anna. „Państwowy Urząd Repatriacyjny na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1951”. Przegląd Zachodniopomorski 2 (1964): 5–28.
19.Drozd, Roman. Droga na zachód: osadnictwo ludności ukraińskiej na ziemiach zachodnich i północnych Polski w ramach akcji „Wisła”. Warszawa: Tyrsa, 1997.
20.Drozd, Roman. „Osadnictwo ludności ukraińskiej na Pomorzu Zachodnim w latach 1947– 1950”, Pomerania 9 (1995): 20–23.
21.Drozd Roman. „Osiedlenie ludności ukraińskiej w powiecie kołobrzeskim w 1947 r.” Litopys 1 (2013): 30–41.
22.Drozd, Roman. „Władze polskie wobec ludności ukraińskiej w latach 1952–1959”. W: Ziemie Zachodnie i Północne Polski w okresie stalinowskim, red. Czesław Osękowski, 175–185. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1999.
23.Dulczewski, Zygmunt, Andrzej Kwilecki. Społeczeństwo wielkopolskie w osadnictwie Ziem Odzyskanych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1962.
24.Dziurzyński, Patrycy. „Osadnictwo grupowe w majątkach na Pomorzu Zachodnim w latach 1946–1948”. Przegląd Zachodniopomorski 5 (1966): 121-144.
25.Dziurzyński, Patrycy. Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1983.
26.Faryś, Janusz, red. Akcja „Wisła” na tle stosunków polsko-ukraińskich w XX wieku: materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Instytut Historii Uniwersytetu Szczecińskiego i Polskie Towarzystwo Ukrainoznawcze w dniach 12–14 czerwca 1992 r. Szczecin: Instytut Historii Uniwersytetu Szczecińskiego, 1994.
27.Golon, Mirosław. „Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej w Polsce w latach 1945–1956. Okupant w roli sojusznika”. Czasy Nowożytne 4 (1999): 38–115.
28.Hałagida, Igor. Ukraińcy na zachodnich i północnych ziemiach Polski 1947–1957. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2003.
29.Jankowiak, Stanisław. „Terminologia w stosunkach polsko-niemieckich”. Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa 6 (1997), z. 2: 285–294.
30.Jankowiak, Stanisław. Wysiedlenie i emigracja ludności niemieckiej w polityce władz polskich w latach 1945–1970. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2005.
31.Jankowiak, Stanisław. „Wysiedlenie Niemców z województwa szczecińskiego”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 26 kwietnia 2001 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 35–60. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
32.Jaworski, Tomasz. „Ludność żydowska w Polsce zachodniej i północnej w latach 1944–1956”. W: Ziemie zachodnie i północne Polski w okresie stalinowskim, red. Czesław Osękowski, 243–254. Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1999.
33.Kaczkowski, Sylwester. Osadnictwo polskie w Szczecinie w latach 1945–1950. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1963.
34.Kersten, Krystyna. „Migracje powojenne w Polsce (Próba klasyfikacji i ogólna charakterystyka zewnętrznych ruchów ludności)”. Polska Ludowa, 2 (1963): 3–26.
35.Kersten, Krystyna. „Osadnictwo wojskowe na Pomorzu Zachodnim (1945–1947)”. Przegląd Zachodniopomorski 2 (1964): 29–61.
36.Kersten, Krystyna. „Osadnictwo wojskowe w 1945 roku. Próba charakterystyki”. Przegląd Historyczny 55 (1964): 640–659.
37.Kersten, Krystyna. „Plany i organizacja migracji ludności rolniczej na ziemie zachodnie”. Kwartalnik Historyczny 3 (1960): 682–698.
38.Kersten, Krystyna. „Przymusowe przemieszczenia ludności – próba typologii”. W: Utracona ojczyzna. Przymusowe wysiedlenia, deportacje i przesiedlenia jako wspólne doświadczenie, red. Hubert Orłowski, Andrzej Sakson, 13–29. Poznań: Instytut Zachodni, 1996.
39.Kersten, Krystyna. „Z problematyki osadnictwa wojskowego na Pomorzu Zachodnim”. Przegląd Zachodniopomorski 3 (1963): 121–133.
40.Kosiński, Leszek. Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich w 1950. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1960.
41.Kosiński, Leszek. Procesy ludnościowe na ziemiach odzyskanych w latach 1945–1960. Warszawa: Polska Akademia Nauk, 1963.
42.Kozłowska, Urszula. „Wysiedlenie ludności niemieckiej i jego wpływ na sytuację sanitarno- epidemiologiczną województwa szczecińskiego w latach 1946–1949”. Miscellanea Anthropologica et Sociologica 14 (2013): 57–68.
43.Kozłowski, Kazimierz. Między racją stanu a stalinizmem. Pierwsze dziesięć lat władzy politycznej na Pomorzu Zachodnim 1945–1955. Warszawa–Szczecin: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie”, 2000.
44.Kozłowski, Kazimierz. „Nastroje społeczne na Pomorzu Zachodnim na tle procesów osiedleńczych (1945–1947)”. Dzieje Najnowsze 4 (2005): 151–176.
45.Krasucki, Eryk. „Pomorze Zachodnie a powojenna „wędrówka ludów” (1945–1948)”. W: Doświadczenie (po)granicza. Polsko-niemieckie Pomorze w historii, literaturze, kulturze, red. Paweł Wolski, 47–72. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2014.
46.Kurcz, Zbigniew. Mniejszość niemiecka w Polsce. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995.
47.Kwilecki, Andrzej. „Pionierskie osadnictwo Wielkopolan na Ziemiach Odzyskanych”. Kronika Wielkopolski 2 (1981): 5–26.
48.Kwilecki, Andrzej. Rola społeczna nauczyciela na ziemiach zachodnich w świetle pamiętników nauczycieli-osadników. Poznań: Instytut Zachodni, 1960.
49.Literski, Stanisław. „Przemiany demograficzne i społeczne w latach 1945–1968”. W: Dzieje ziemi bytowskiej, red. Stanisław Gierszewski, 385–402. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1972.
50.Łach, Stanisław. Osadnictwo miejskie na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1950. Słupsk: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1996.
51.Łach, Stanisław. „Osadnictwo na gospodarstwach indywidualnych Pomorza Zachodniego w latach 1946–1950”. Rocznik Koszaliński 15 (1979): 102–119.
52.Łach, Stanisław. „Osadnictwo polskie na ziemiach zachodnich i północnych Polski w badaniach naukowych i literaturze krajowej po 1945 roku”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 26 kwietnia 2001 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 103–116. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
53.Łach, Stanisław. „Osadnictwo przesiedleńców z akcji „W” na Pomorzu Zachodnim w 1947 roku”. Rocznik Słupski (1990–1991): 97–113.
54.Łach, Stanisław. Pomorze Zachodnie w latach 1945–1949. Studium społeczno-gospodarcze. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1980.
55.Łach, Stanisław. Przekształcenia ustrojowo-gospodarcze w rolnictwie ziem zachodnich i północnych w latach 1945–1949 (studium historyczne). Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1993.
56.Łach Stanisław. Rolnictwo na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1949. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1985.
57.Łach, Stanisław. „Społeczno-gospodarcze aspekty stacjonowania Armii Czerwonej na ziemiach odzyskanych po II wojnie światowej”. W: Władze komunistyczne wobec ziem odzyskanych po II wojnie światowej. Materiały z konferencji, red. Stanisław Łach, 255–278. Słupsk, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1997.
58.Łach, Stanisław. „Zasady osiedlania i nabywania przez osadników gospodarstw rolnych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1948”. Materiały i Studia do Dziejów Wielkopolski i Pomorza 17 (1990): 81–99.
59.Łach, Stanisław. „Zasiedlenie ziem zachodnich i północnych w latach 1945–1950 (uwarunkowania społeczno-ustrojowe procesu osiedleńczego)”. W: Demografia i społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych 1945–1995. Próba bilansu, red. Ewa Frątczak, Zbigniew Strzelecki, 115–131. Warszawa: Polskie Towarzystwo Demograficzne, 1996.
60.Machałek, Małgorzata. Przemiany wsi zachodniopomorskiej w latach 1945–1956. Szczecin: Wydawnictwo Muzeum Narodowego w Szczecinie, 2012.
61.Madajczyk, Piotr. Niemcy polscy 1944–1989. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2001.
62.Makowski, Adam. „Polityka ekonomiczna państwa a procesy integracji społecznej na ziemiach zachodnich i północnych Polski w II połowie XX wieku”. W: Polacy na ziemiach odzyskanych. Regiony przygraniczne w poszukiwaniu tożsamości. Przed i po akcesji, red. Adam Makowski, 41–59. Szczecin: Akcydens Drukarnia, 2008.
63.Makowski, Adam. „Radziecka administracja wojskowa a polska kolonizacja Pomorza Zachodniego do konferencji poczdamskiej”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 26 kwietnia 2001 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 61–82. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
64.Makowski, Adam. „Swoi czy obcy? Pionierzy czy szabrownicy? Polacy na Pomorzu Zachodnim po II wojnie światowej”. W: Tantum possumus, quantum scimus. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Zdzisławowi Chmielewskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Radosław Gaziński, Adam Makowski, 429–445. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2012.
65.Makowski, Adam. „W poszukiwaniu koniunktury. Osadnictwo jako czynnik awansu cywilizacyjnego Pomorza Zachodniego po drugiej wojnie światowej”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim. Mity i rzeczywistość. Część II. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 5 grudnia 2012 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 149– 165. Szczecin: Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
66.Makowski, Adam. „W poszukiwaniu nowego domu. Uwagi o procesach integracji i dezintegracji społecznej na Pomorzu Zachodnim”. W: Bezdomna Europa. Migracje po II wojnie światowej we współczesnych badaniach humanistów, red. Barbara Kromolicka, Henryk Walczak, 157–166. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Minerwa, 2015.
67.Marciszewska, Katarzyna, Paweł Migdalski, red. Tym samym pociągiem… Przesiedlenia przymusowe, procesy dezintegracyjne i integracyjne na Pomorzu Zachodnim i Ziemi Lubuskiej w latach 1939–1949, w wyborze prac magisterskich powstałych na seminarium Jana M. Piskorskiego. Chojna–Szczecin: Stowarzyszenie Historyczne „Terra Incognita”, 2013.
68.Mieczkowski, Janusz. Między emigracją a asymilacją. Szkice o szczecińskich Żydach. Szczecin: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów, 1999.
69.Mieczkowski, Janusz. Żydzi, Niemcy i Ukraińcy na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1956. Liczba, położenie i działalność polityczna. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 1994.
70.Mironowicz, Eugeniusz. Białorusini w Polsce 1944–1949. Warszawa: PWN, 1993.
71.Nitschke, Bernadetta. Wysiedlenia ludności niemieckiej z Polski w latach 1945–1949. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1999.
72.Nitschke, Bernadetta. Wysiedlenie czy wypędzenie? Ludność niemiecka w Polsce w latach 1945–1949. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004.
73.Ogrodowczyk, Andrzej. Nad Odrą i Bałtykiem. Osadnictwo wojskowe na ziemiach zachodnich i północnych Polski po drugiej wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979.
74.Okoniewska, Barbara. „Procesy osadnicze na Pomorzu Gdańskim i Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1950. Próba porównania”. Słupskie Studia Historyczne 4 (1995): 155–165.
75.Osękowski, Czesław. „Bariery integracji społecznej na Pomorzu Zachodnim w latach 1945– 1956”. W: Pomerania Ethnica. Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, red. Marzanna Giedrojć, Janusz Mieczkowski, 71–78. Szczecin: AMP Paweł Majewski, 1998.
76.Osękowski, Czesław. „Osadnictwo wojskowe na Pomorzu Zachodnim”. W: Osadnictwo polskie na Pomorzu Zachodnim 1945–1950. Mity i rzeczywistość. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Zamek Książąt Pomorskich i Archiwum Państwowe w Szczecinie 26 kwietnia 2001 roku, red. Kazimierz Kozłowski, 93–102. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Oficyna Wydawnicza „Dokument” Archiwum Państwowego w Szczecinie, 2002.
77.Osękowski, Czesław. Społeczeństwo Polski Zachodniej i Północnej w latach 1945–1956. Procesy integracji i dezintegracji. Zielona Góra: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1994.
78.Osękowski, Czesław. Ziemie Odzyskane w latach 1945–2005. Społeczeństwo – władza – Gospodarka. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2006.
79.Romanow, Zenon. Ludność niemiecka na ziemiach zachodnich i północnych w latach 1945– 1947. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1992.
80.Romanow, Zenon. „Polityka władz polskich wobec ludności niemieckiej na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–195”. W: Pomorze – trudna Ojczyzna?, red. Andrzej Sakson, 203–217. Poznań: Instytut Zachodni, 1996.
81.Ruchniewicz, Małgorzata. Repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955–1959. Warszawa: Volumen, 2000.
82.Ryś, Małgorzata. „Przesiedlenia ludności niemieckiej z powiatu bytowskiego w latach 1945–1950”. Słupskie Studia Historyczne 4 (1995): 105–124.
83.Sadaj, Bolesław. Udział szkoły i nauczyciela w procesach integracyjnych ludności wiejskiej woj. szczecińskiego w latach 1945–1960. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 1963.
84.Semczyszyn, Magdalena. „Szczecin – „najmłodsze żydowskie osiedle w powojennej Polsce”. Miejsca związane z działalnością Żydów w mieście w latach 1945–1950”. W: Szczecin i jego miejsca Trzecia Konferencja Edukacyjna, 10 XII 2010 r., red. K. Rembacka, 249– 267. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2011.
85.Skubiszewski, Krzysztof. Wysiedlenie Niemców po II wojnie światowej. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968.
86.Stankowski, Albert. „Emigracja Żydów z Pomorza Zachodniego w latach 1945–1960”. W: Studia z dziejów i kultury Żydów w Polsce po 1945 r., red. Jerzy Tomaszewski, 83–144. Warszawa: Trio, 1997.
87.Stankowski, Albert. „Nowe spojrzenie na statystyki dotyczące emigracji Żydów z Polski po 1944 roku”. W: Studia z historii Żydów w Polsce po 1945 roku, red. Grzegorz Berendt, August Grabski, Albert Stankowski, 139–145. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2000.
88.Stefaniak, Marcin. „Nielegalna emigracja Żydów z Pomorza Zachodniego w latach 1945–1948”. W: Żydzi i ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. Mieczysław Jaroszewicz, Włodzimierz Stępiński, 365–376. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2007.
89.Strauchold, Grzegorz. Myśl zachodnia i jej realizacja w Polsce Ludowej w latach 1945–1957. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2003.
90.Sula, Dorota. Działalność przesiedleńczo-repatriacyjna Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w latach 1944–1951. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Ludowego, 2002.
91.Szaynok, Bożena. Ludność żydowska na Dolnym Śląsku1945–1950. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000.
92.Szczegóła, Hieronim. „Przedpoczdamskie wysiedlenia Niemców z Polski (czerwiec–lipiec 1945 r.)”. W: Ludność niemiecka na ziemiach polskich w latach 1939–1945 i jej powojenne losy, red. Włodzimierz Jastrzębski, 47–56. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1995.
93.Tarka, Krzysztof. Litwini w Polsce 1944–1997. Opole: Uniwersytet Opolski, 1998.
94.Techman, Ryszard. Armia radziecka w gospodarce morskiej Pomorza Zachodniego w latach 1945–1956. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2003.
95.Wojecki, Mieczysław. „Grecy i Macedończycy na Pomorzu Zachodnim w latach 1949–1960”. W: Pomerania Ethnica, Mniejszości narodowe i etniczne na Pomorzu Zachodnim, red. Marzanna Giedrojć, Janusz Mieczkowski, 199–202. Szczecin: AMP Paweł Majewski, 1998.
96.Wojecki, Mieczysław. Uchodźcy polityczni z Grecji w Polsce, 1948–1975. Jelenia Góra: Urząd Wojewódzki w Jeleniej Górze, 1989.
97.Zaremba, Marcin. Wielka trwoga Polska 1944–1947. Ludowa reakcja na kryzys, 1944–1947. Kraków: Znak, 2012.