Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past


ISSN: 0079-7189     eISSN: 2719-4345    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2020.42-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Issue archive / 42, 2020
Did the Abolition of Serfdom Affect the Life Cycle of Peasants in the Western Part of the Grodno Governorate in the 19th and Early 20th Centuries?

Authors: Cezary Kuklo ORCID
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Historii i Stosunków Międzynarodowych
Keywords: life cycle peasants status in the household lists of parishioners Grodno Governorate Podlasie
Data publikacji całości:2020
Page range:37 (37-73)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The objective of the article is an attempt to find the answer to whether the agrarian reforms of the 1860s carried out in Russia affected the individual’s life cycle in peasant Catholic families in Podlasie which, after 1807, was included in the Grodno Governorate. In Polish historiography the subject of the individual and the family’s life cycle in the 19th century has not yet been adequately researched; hence these studies are intended to fill this gap, at least in part. In this paper a cross-section analysis of demographic phenomena was employed, which is based on three lists of the inhabitants of the large Podlasie parish of Trzcianne, drawn up in the years 1843–1910. The research value of the lists was evaluated with the help of three indexes: Whipple’s index, the total modified Whipple’s index (Wtot) and ABCC. The application of the cross-section method aimed at illustrating the dependence between the age and the status of the individual (children, household servants, householders, independent female heads of households, relatives and lodgers) in the household. The article devotes more attention to the pace of children’s leaving family homes, as well as the status of old people, i.e., 65 years old and above, always including their sex.
Download file

Article file

Bibliography

1.A’Hearn, Brian, Joerg Baten, Dorothee Crayen. “Quantifying Quantitative Literacy. Age Heaping and the History of Human Capital.” Journal of Economic History 69 (2009), 3: 783–808.
2.Baranowski, Bohdan. Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą . Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1969.
3.Bończa-Tomaszewski, Nikodem. “Polskojęzyczni chłopi? Podstawowe problemy nowoczesnej historii chłopów polskich.” Kwartalnik Historyczny 112 (2005), 2: 91–111.
4.Borowski, Stanisław. Rozwarstwienie wsi Wielkopolskiej w latach 1807–1914. Studium statystyczne nad społecznymi i ekonomicznymi następstwami włączenia wsi w orbitę rynku . Poznań: Rada Naukowo-Ekonomiczna przy Prezydium WRN w Poznaniu, 1962.
5.Chałasiński, Józef. Młode pokolenie chłopów. Procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce. Warszawa: Państwowy Instytut Kultury Wsi, 1938. 56 Plakans, “Agrarian,” 76.
6.Crayen, Dorothee, Joerg Baten. “New Evidence and New Methods to Measure Human Capital Inequality before and During the Industrial Revolution. France and the US in the Seventeenth to Nineteenth Centuries.” Economic History Review 63, (2010), 2: 452–478.
7.Cuisenier, Jean, ed. The Family Life Cycle in European Societies . Hague: Mouton de G ruyter, 1977.
8.Dobroński, Adam. Białystok. Historia miasta . Białystok: Zarząd Miasta Białegostoku, 2001.
9.Dobroński, Adam, ed. Historia województwa podlaskiego . Białystok: Instytut Wydawniczy Kreator, 2010.
10.Dyczewski, Leon. Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze . Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1994.
11.Fauve-Chamoux, Antoinette. “Pour une histoire européenne du service domestique à l’époque préindustrielle.” In: Le phénomène de la domesticité en Europe, XVIe– XXe siècles , eds. A. Fauve-Chamoux, L. Fialovàà, 57–73. Praha: Česká Demografická Společnost Sociologický Ústawv AV ČR, 1997.
12.Fauve-Chamoux, Antoinette, ed. Domestic Service and the Formation of European Identity. Understanding the Globalization of Domestic Work, 16th–21st Centuries . Bern: Peter Lang, 2004.
13.Fauve-Chamoux, Antoinette, Sölvi Sogner, eds. Socio-Economic Consequences of Sex- Ratios in Historical Perspective, 1500–1900 . Milano: Università Bocconi, 1994.
14.Fialová, Ludmila. “Domestic Staff in the Czech Lands as the Turn of the 19th and 20th Centuries in the Light of Statistical Figures.” In: Domestic Service and the Formation of European Identity. Understanding the Globalization of Domestic Work, 16th– 21st Centuries , ed. Antoinette Fauve–Chamoux, 141–159. Bern: Peter Lang, 2004.
15.Frątczak, Ewa. Modelowanie cyklu życia jednostki i rodziny. Teoria i praktyka . Warszawa: Oficyna Wydawnicza SG H, 1999.
16.Gapiński, Bartłomiej. Ludzie starzy na wsi polskiej od schyłku XIX wieku po rok 1939 . Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014.
17.Gieysztorowa, Irena. Wstęp do demografii staropolskiej . Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
18.Hajnal, John. “European Marriage Patterns in Perspective.” In: Population in History. Essays in Historical Demography , eds. David V. Glass, David E.C. Eversley, 101– 143. London: Edward Arnold, 1965.
19.Hareven, Tamara K., ed. Transitions. The Family and the Life Course in Historical Perspective . New York–San Sebastian–London: Academic Press, 1978.
20.Henry, Louis, Yves Blayo. “La population de la France de 1740 à 1860.” Population 30 (1975), 1: 71–122.
21.Holzer, Jerzy Z. Demografia . Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 1999. Jaszczołt, Tomasz. “Fundacje kościelne na Podlasiu do końca XV wieku.” In: Kościoły a państwo na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim. Źródła i stan badań , eds. Marek Kietliński, Krzysztof Sychowicz, Wojciech Śleszyński, 13–48. Białystok: Wydawnictwo Prymat Mariusz Śliwowski, 2005.
22.Kaczyńska, Elżbieta, Kazimierz Piesowicz. Wykłady z powszechnej historii gospodarczej (od schyłku średniowiecza do I wojny światowej) . Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
23.Kaźmierczyk, Ewa. “Spisy Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej Województwa Krakowskiego jako źródło do badań demograficznych – przykład powiatu proszowickiego.” Przeszłość Demograficzna Polski 38 (2016), 2: 73–101.
24.Kędelski, Mieczysław, Jan Paradysz. Demografia . Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, 2006.
25.Kieniewicz, Stefan. Historia Polski 1795–1918 . Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
26.Kochanowicz, Jacek. Spór o teorię , Spór o teorię gospodarki chłopskiej. Gospodarstwo chłopskie w teorii ekonomii i w historii gospodarczej . Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1992.
27.Kopczyński, Michał. “Cykl życia jednostki na wsi polskiej u schyłku XVIII wieku.” Studia Demograficzne 127 (1997): 97–115.
28.Kopczyński, Michał. “Life Cycle in the Polish Countryside in the Late 18th Century.” Acta Poloniae Historica 97 (2008): 75–94.
29.Kopczyński, Michał. “Life Cycle of Individuals in the Country of Poland at the End of the 18th Century.” Polish Population Review 10 (1997): 228–247.
30.Kopczyński, Michał. Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku . Warszawa: Wydawnictwo Krupski i S-ka, 1998.
31.Kotkowicz, Eryk. “Wieś i dwór podlaski z przełomu XIX i XX wieku w świetle wspomnień i pamiętników.” In: Wolni i uwłaszczeni. Chłopi a przemiany społeczno-gospodarcze i polityczne w Europie Wschodniej w XIX i na początku XX wieku , ed. Dorota Michaluk, 87–110. Ciechanowiec: Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w Ciechanowcu – Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, 2017.
32.Krisań, Maria. Chłopi wobec zmian cywilizacyjnych w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX–początku XX wieku . Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008.
33.Krisań, Maria. “Świadomość narodowa polskich chłopów w XIX w. widziana przez historiografię polską po drugiej wojnie światowej.” Historyka 34 (2004): 123–141.
34.Kucharska, Jadwiga. “Stosunek do ziemi jako podstawy bytu mieszkańców wsi kujawskiej (wstępne wyniki badań z 1970 r.).” In: Zmiany kultury chłopskiej. Problematyka i metody prac etnograficznych , ed. Kazimiera Zawistowicz-Adamska, 219–227. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
35.Kuklo, Cezary. “Ludność parafii Trzcianne w świetle spisu wiernych z 1843 roku.” Przeszłość Demograficzna Polski 38 (2016), 3: 79–106.
36.Kuklo, Cezary. “Społeczno-demograficzny cykl życia człowieka w mieście staropolskim u schyłku XVIII wieku.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 62 (2002): 85–105.
37.Kussmaul, Ann. Servants in Husbandry in Early-Modern England . Cambridge: Cambridge University Press, 1981.
38.Laslett, Peter. “Characteristics of the Western Family Considered Over Time.” In: P. Laslett, Family Life and Illicit Love in Earlier Generations. Essays in Historical Sociology , 12–49. Cambridge: Cambridge University Press, 1977.
39.Laslett, Peter. “Family and Household as Work Group and Kin Group: Areas of Traditional Europe Compared.” In: Family Forms in Historic Europe , eds. Richard Wall,
40.Joan Robin, 513–563. Cambridge: Cambridge University Press, 1983. Livi Bacci, Massimo. La population dans l’histoire de l’Europe . Paris: Éditions du SE UIL , 1999.
41.Lundh, Christer, Satomi Kurosu et al., eds. Similarity in Difference. Marriage in Europe and Asia, 1700–1900 . Cambridge: The MI T Press, 2014.
42.McIsaac Cooper, Sheila. “From Family Member to Employee: Aspects of Continuity and Discontinuity in English Domestic Service, 1600–2000.” In: Domestic Service and the Formation of European Identity. Understanding the Globalization of Domestic Work, 16th–21st Centuries , ed. Antoinette Fauve-Chamoux, 277–296. Bern: Peter Lang, 2004.
43.Markowska, Danuta. Rodzina wiejska na Podlasiu 1864–1964 . Wrocław: Zakład narodowy Imienia Ossolińskich, 1970.
44.Markowska, Danuta. Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana . Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1976.
45.Markowska, Danuta. “Z problematyki zmian struktury rodziny (rodzina wielopokoleniowa a ludzie starzy).” In: Zmiany kultury chłopskiej. Problematyka i metody prac etnograficznych , ed. Kazimiera Zawistowicz-Adamska, 151–175. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1973.
46.Mędrzecki, Włodzimierz, Szymon Rudnicki, Janusz Żarnowski. Społeczeństwo polskie w XX wieku . Warszawa: Instytut Historii PAN , 2003.
47.Mironov, Boris N. “Long-term Trends in the Development in Christian Russia from the Sixteenth to the Twentieth Centuries: An Analytical Overview of Historiography.” Journal of Family History 41 (2016), 4: 355–377.
48.Mironov, Boris N. Rossijskaja imperija: ot tradicii k moderny . Vol. 1. Sankt Peterburg: Sankt-Peterburgskij Gosudarstwiennyj Uniwersitet, 2014
49.Mitterauer, Michael. “Servants and Youth.” Continuity and Change 5 (1990), 5: 11–38.
50.Muzykant, S. “Włościańskie prawo spadkowe w województwie poleskim i 5 wschodnich powiatach wojew. białostockiego.” In: Adam Bobkowski, S. Muzykant, Kazimierz
51.Petrusiewicz, Witold Sienkiewicz, Zwyczaje spadkowe włościan w Polsce . Cz. IV : Zwyczaje spadkowe włościan w czterech województwach kresowych , 177–304. Warszawa: Nakładem Państw. Instytutu Naukowego Gosp. Wiejsk. w Puławach, 1929.
52.Perrenoud, Alfred. “Le recul de la mortalité ‘ordinaire’.” In: Histoire des populations de l’Europe . Vol. 1: La revolution démographique 1750–1914 , eds. Jean-Pierre Bardet, Jacques Dupâquier, 57–83. Paris: Fayard, 1998.
53.Plakans, Andrejs. “Agrarian Reform and the Family in Eastern Europe.” In: Family Life in the Long Nineteenth Century 1789–1913 , eds. David I. Kertzer, Marco Barbagli, 73–105. New Haven–London: Yale University Press, 2002.
54.Polla, Matti. “Family Systems in Central Russia in the 1830s and 1890s.” The History of the Family 11 (2006), 1: 27–44.
55.Poniat, Radosław. Służba domowa w miastach na ziemiach polskich od połowy XVIII do końca XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014.
56.Poniat, Radosław. “Starość ludzi luźnych. Aspekty demograficzne i ekonomiczne.” In: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym) . Vol. 1: Metodologia, demografia, instytucje opieki , eds. Agnieszka
57.Janiak-Jasińska, Katarzyna Sierakowska, Andrzej Szwarc, 133–147. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2016.
58.Schlumbohm, Jürgen. “From Peasant Society to Class Society: Some Aspects of Family and Class in a Northwest German Protoindustrial Parish, 17th–19th Centuries.” Journal of Family History 17 (1992), 2: 183–199.
59.Smith, Richard M., ed. Land, Kinship and Life-Cycle . Cambridge: Cambridge University Press, 1984.
60.Spoorenberg, Thomas. “La qualité des declarations par âge extension et application de l’indice de Whipple modifié.” Population 62 (2007), 4: 847–859.
61.Stomma, Ludwik. Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje. Łódź: Wydawnictwo Piotr Dopierało, 2002.
62.Szołtysek, Mikołaj. “Demografia historyczna i co dalej? Nowe perspektywy w badanaich nad historią rodziny XVI –XIX wieku.” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 62 (2003): 132–137.
63.Szołtysek, Mikołaj. Rethinking East-Central Europe: Family Systems and Co-Residence in the Polish-Lithuanian Commonwealth . Vols. 1–2. Bern: Peter Lang, 2015.
64.Szumski, Jerzy. “Uwłaszczenie chłopów w obwodzie białostockim oraz w północno-wschodniej części Królestwa Polskiego.” In: Wieś i rolnictwo ziem północno-wschodniej Polski w II połowie XIX i początkach XX w. , ed. Adam Dobroński, 9–134. Białystok: Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku, 1984.
65.Thomas, William I., Florian Znaniecki. The Polish Peasant in Europe and America . Vol. 1. New York: Alfred A. Knopf, 1927.
66.Van Poppel, Frans, Michel Oris. “Introduction.” In: The Road to Independence. Leaving Home in Western and Eastern Societies , 16th–20th Centuries , eds. Frans van Poppel, Michel Oris, James Lee, 1–29. Bern: Peter Lang, 2004.
67.Wall, Richard. “Leaving Home and the Process of Household Formation in Pre-Industrial England.” Continuity and Change 2 (1987), 1: 77–101.
68.Wiślicz, Tomasz. Upodobanie. Małżeństwo i związki nieformalne na wsi polskiej XVII–XVIII wieku . Wrocław: Wydawnictwo Chronicon, 2012.
69.Woźniak, Andrzej. Kultura mazowieckiej wsi pańszczyźnianej XVIII i początku XIX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987.