Przeszłość Demograficzna Polski

Poland's Demographic Past

ISSN: 0079-7189    OAI    DOI: 10.18276/pdp.2015.1.37-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS  DOAJ

Liste der Ausgaben / 37, 2015, nr 1
Badania nad rodziną w miastach zaboru pruskiego w XIX i na początku XX wieku. Stan obecny i perspektywy badawcze

Autoren: Agnieszka Zielińska
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Wydział Historyczny
Schlüsselbegriffe: Jewish family age of newlyweds infant mortality town Prussian partition 19th–20th centuries
Data publikacji całości:2015
Seitenanzahl:19 (163-181)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The article deals with the problem of demographic changes that take place in thefamilies living in towns of the Prussian partition in the 19th century and at the beginningof the 20th. The most important populational parameters have been presented; on the basisof these parameters it is possible to observe trends and the directions of changes, whichare part of a much wider, pan-European process of demographic transformation. Theresearch has been carried out on the basis of the information concerning a few towns ofthe Prussian partition (Toruń, Poznań, Gdańsk, Elbląg, Starogard, Chojnice, Chełmża).A special attention has been paid to a decreasing age of newlyweds, disappearing barriersfor mixed (interfaith) marriages, loosening of social and professional requirements, andweakening of the territorial barrier while choosing the spouse. The fact worth noticing isthat the interval between the day of birth and the day of baptism was longer than before.Other facts that are of interest are: a decrease of the rate of birth/mortality, as well asof the coefficient of births and deaths at the turn of the 19th and 20th centuries. Anothersphere that has been researched is the value of infant mortality, quite high in the 19thcentury and slowly diminishing afterwards. A combination of civilisational processes,mental changes of human beings and changes in their customs had a decisive impact onthe shape and size of the family. It was the beginning of essential transformations, whichare still taking place now and keep influencing the demographic situation of the population.The article also contains a proposal of further demographic research on the Jewishfamily in the towns of the Prussian partition, because that subject is often omitted. In theend, some new directions of research have been suggested and an introductory literaturehas been given, too.
herunterladen

Artikeldatei

Bibliographie

1.Agnieszka Jagodzińska, Pomiędzy. Akulturacja Żydów Warszawy w drugiej połowie XIX wieku, Wrocław 2008.
2.Agnieszka Zielińska, Przemiany demograficzne w Toruniu w XIX i na początku XX wieku, Toruń 2012.
3.Agnieszka Zielińska, Ruch naturalny ludności katolickiej miasta Chełmży na podstawie ksiąg parafialnych z lat 1827–1914, PDP 22, 2002, s. 55–90.
4.Alan Unterman, Żydzi. Wiara i życie, Warszawa 2002.
5.Andrzej Romanow, Rozwój przestrzenny i demograficzny, [w:] Historia Gdańska, T. IV/1: 1815–1920, red. Edmund Cieślak, Sopot 1998.
6.Anna Bieniaszewska, Żydzi w Toruniu w latach 1793–1950, „Rocznik Toruński” 38, 2011, s. 23–55.
7.Anna Michałowska-Mycielska, Rodzina żydowska w Radoszkowicach w końcu XVIII wieku, „Kwartalnik Historyczny” 110, 2003, z. 1, s. 59–74.
8.Artur Markowski, Między Wschodem a Zachodem. Rodzina i gospodarstwo domowe Żydów suwalskich w pierwszej połowie XIX wieku, Warszawa 2008.
9.Bohdan Wasiutyński, Ludność żydowska w Polsce w wiekach XIX i XX. Studium statystyczne, Warszawa 1930.
10.Cezary Kuklo, Demografia Rzeczypospolitej Przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
11.Dariusz Szudra, Obraz demograficzny ludności żydowskiej na Pomorzu Zachodnim w latach 1871–1939, [w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. Mieczysław Jaroszewicz, Włodzimierz Stępiński, Warszawa 2007, s. 315–353.
12.Dorota Simonides, Od kolebki do grobu. Śląskie wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne w XIX wieku, Opole 1988.
13.Edmund Piasecki, Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII–XX wieku, Warszawa 1990.
14.Elisabeth Badiner, Historia miłości macierzyńskiej, przełożył Krzysztof Choiński, Warszawa 1998.
15.Grażyna Liczbińska, Umieralność i jej uwarunkowania wśród katolickiej i ewangelickiej ludności historycznego Poznania, Poznań 2009.
16.Izaak Bornstein, Z zagadnień statystyki ruchu naturalnego ludności żydowskiej w Polsce, „Sprawy Narodowościowe” 10, 1836, 1–2, s. 41.
17.Izaak Herzberg, Geschichte der Juden in Bromberg, Frankfurt/M 1903.
18.Jan Paradysz, Współczesna demografia regionalna i kilka wniosków z niej płynących dla innych badań w mikroskali, „Przeszłość Demograficzna Polski” 26, 2005, s. 168–189.
19.Janina Gawrysiakowa, Rejestracja ruchu naturalnego ludności żydowskiej w Lubelskiem w XIX wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 16, 1985, s. 75–107.
20.Jerzy Buzek, Porównanie trwania życia ludności chrześcijańskiej i żydowskiej, zmarłej w Krakowie od roku 1859–1880, Kraków 1882.
21.Jerzy Holzer, Demografia, Warszawa 1994.
22.Jerzy Spychała, Śluby w parafii Strzelce Opolskie w latach 1766–1870, ŚSD, t. 1: Śluby, red. Zbigniew Kwaśny, Wrocław 1995, s. 7-44.
23.Jerzy Spychała, Urodzenia w parafii Strzelce Opolskie w latach 1766–1870, ŚSD, t. 2: Urodzenia, red. Z. Kwaśny, Wrocław 1996, s. 7–22.
24.Katarzyna Iluk, Ludność parafii Witków Śląski w latach 1851–1898, ŚSD, t. 5: Rodzina, red. Zbigniew Kwaśny, Wrocław 1998, s. 7-62.
25.Kazimierz Wajda, Ludność Chojnic, [w:] Dzieje Chojnic, red. Kazimierz Ostrowski, Chojnice 2010, s. 245-271.
26.Kazimierz Wajda, Miasto pod panowaniem pruskim, [w:] Dzieje Starogardu, T. 1: Historia miasta do 1920 roku, red. Marian Kallas, Starogard Gdański 1998.
27.Kazimierz Wajda, Obszar i ludność Elbląga, [w:] Historia Elbląga, T. III, cz. 1 (1772–1850), red. Andrzej Groth, Gdańsk 2000, s. 111-133.
28.Kazimierz Wajda, Obszar i ludność, [w:] Historia Elbląga, T. III, cz. 2 (1851–1920), red. A. Groth, Gdańsk 2001, s. 12-50.
29.Kazimierz Wajda, Żydzi w regionie południowego pobrzeża Bałtyku na przełomie XIX i XX wieku. Liczebność i skład zawodowy, [w:] Studia i szkice z dziejów Żydów w regionie Bałtyku, red. Zenon Hubert Nowak przy współ. Zbigniewa Karpusa, Toruń 1998, s. 39–55.
30.Konrad Rzemieniecki, Ludność parafii radzionkowskiej w latach 1801–1850, „Przeszłość Demograficzna Polski” 23, 2002, s. 21-76.
31.Krystyna Górna, Analiza demograficzna metryk dolnośląskich parafii Rząśnik z lat 1794–1874, „Przeszłość Demograficzna Polski” 17, 1987, s. 185-205.
32.Krystyna Górna, Rodzina na Górnym i Dolnym Śląsku w XVIII–XIX wieku. Kontynuacje i zmiany demograficzne, „Przeszłość Demograficzna Polski” 26, 2005, s. 47–59.
33.Krzysztof Makowski, Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku, Poznań 1992.
34.Krzysztof Zamorski, Transformacja demograficzna w Europie Środkowej w XIX wieku. Wewnętrzne podobieństwa i różnice, „Przeszłość Demograficzna Polski” 19, 1994, s. 27–45.
35.Krzysztof Zamorski, Początki przejścia demograficznego w Polsce, „Studia Demograficzne” 2(112), 1993, s. 15–22.
36.Krzysztof Zamorski, Specyfika transformacji demograficznej. Historyczna reinterpretacja znanej teorii demograficznej, [w:] Celem nauki jest człowiek... Studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane H. Madurowicz-Urbańskiej, red. Piotr Franaszek, Kraków 2000, s. 373–386.
37.Kurowska Hanna, Struktura demograficzna gubińskiej rodziny w pierwszej połowie XIX wieku, [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, red. Cezary Kuklo, Warszawa 2008, s. 429-4445.
38.Leszek Ziątkowski, Rodzina żydowska we Wrocławiu w XIX wieku, [w:] Z historii ludności żydowskiej w Polsce i na Śląsku, red. Krystian Matwijowski, Wrocław 1994, s. 109–124.
39.Lidia Kośka, Imiona przez Żydów polskich używane, Kraków 2002.
40.Małgorzata Śliż, Rytualne małżeństwa Żydów w Galicji w drugiej połowie XIX wieku, „Studia Judaica” 4, 2001, nr 1–2 (7–8), s. 97–110.
41.Marek Górny, Ruchliwość społeczna mieszkańców parafii Radzionków w latach 1851–1870 w świetle metryk ślubów, „Przeszłość Demograficzna Polski” 16, 1985, s. 153–161.
42.Marek Górny, Wiek nowożeńców w parafii Radzionków w latach 1851–1870, „Sobótka” 36, 1981, 4, s. 573–578.
43.Maria Bogucka, Rodzina w polskim mieście XVI–XVII wieku: wprowadzenie w problematykę, „Przegląd Historyczny” 74, 1983, 3, s. 495–507.
44.Max Aschkewitz, Zur Geschichte der Juden in Westpreussen, Marburg (Lahn) 1967.
45.Michał Wojciechowski, Papież Pius IX. Sylabus Błędów, „Studia Theologica Varsaviensia’’ 36, 1998, 2, s. 113–118.
46.Mieczysław Kędelski, Stosunki ludnościowe w latach 1815-1918, [w:] Dzieje Poznania 1793–1918, red. Jerzy Topolski, Lech Trzeciakowski, Warszawa-Poznań 1994, s. 222–270.
47.Mieczysław Kędelski, Umieralność i trwanie życia ludności Wielkopolski w XIX wieku, Poznań 1996.
48.Myszor Jerzy, Duszpasterstwo parafialne na Górnym Śląsku w latach 1821–1914, Katowice 1991.
49.Ninel Kameraz-Kos, Święta i obyczaje żydowskie, Warszawa 1997.
50.Pelagia Kwapulińska, Śluby w parafii kochłowickiej w XIX wieku, ŚSD, t. 1: Śluby, red. Z. Kwaśny, Wrocław 1995, s. 69-109.
51.Rajman Jan, Ruchliwość przestrzenna oraz struktura społeczno-demograficzna mieszkańców parafii Krzanowice w XVIII i XIX wieku, „Studia Śląskie” 54, 1995, s. 11–41
52.Regina Lilientalowa, Dziecko żydowskie, Warszawa 2007.
53.Irena Gieysztorowa, Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976.
54.Roman Marcinkowski, Kobieta i mężczyzna w ujęciu Talmudu, „Studia Judaica” 2002, nr 2, s. 1–30.
55.Samuel Echt, Die Geschichte der Juden in Danzig, Leer 1972.
56.Sophia Kemlein, Żydzi w Wielkim Księstwie Poznańskim 1815–1848. Przeobrażenia w łonie żydostwa polskiego pod panowaniem pruskim, Poznań 2001.
57.Stanisław Borowski, Rozwój demograficzny i problem maltuzjański na ziemiach polskich pod panowaniem niemieckim w latach 1807–1914, „Przeszłość Demograficzna Polski” 3, 1969, s. 125–142.
58.Stefania Kowalska-Glikmann, Ludność żydowska Warszawy w połowie XIX wieku w świetle akt stanu cywilnego, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1981, nr 2, s. 27–49.
59.Teresa Krotla, Ludność parafii bielawskiej w latach 1766–1830, „Sobótka” 46, 1991, 4, s. 415-460.
60.Wiesław Tyburowski, Ruch naturalny ludności żydowskiej okręgu metrykalnego Brzostek w latach 1894–1939, [w:] Żydowskie okręgi metrykalne i żydowskie gminy wyznaniowe w Galicji doby autonomicznej, red. Jerzy Michalewicz, Kraków 1995, s. 195–213.
61.Władysław Pałubicki, Małżeństwo i rodzina w świetle Talmudu, Gdańsk 2002.
62.Wolfgang Köllmann, Bevölkerung in der industriellen Revolution. Studien zur Bevölkerungsgechichte Deutschlands, Göttingen 1974.
63.Zofia Abramowicz, Imiennictwo Żydów białostockich w latach 1886–1939, „Studia Podlaskie” 2, 1989, s. 139–145.
64.Zur Geschichte und Kultur der Juden in Ost- und Westpreussen, hrgb von Michael Brocke, Margaret Heitmann, Harald Lordick, Hildesheim-Zürich-New York 2000.