Opuscula Sociologica

Wcześniej: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia Sociologica

ISSN: 2299-9000     eISSN: 2353-2882    OAI    DOI: 10.18276/os.2016.4-01
CC BY-SA   Open Access 

Lista wydań / nr 4/2016
Adaptacja? Asymilacja? Wykluczenie? Powojenna polityka państwa polskiego wobec Ślązaków

Autorzy: Maria Szmeja
AGH – Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Słowa kluczowe: Ziemie Zachodnie i Północne asymilacja polonizacja grupa dominująca
Data publikacji całości:2016
Liczba stron:14 (5-18)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule rozważana jest polityka kolejnych rządów powojennej Polski wobec Ślązaków jako mieszkańców Ziem Zachodnich i Północnych, czyli włączonych w 1945 roku do Polski. Polityka ta nosiła znamiona czystek etnicznych, mianowicie przeprowadzano weryfikację narodowościową, po której wysiedlono osoby uznane za Niemców, prowadzono szeroko zakrojoną akcję asymilacyjną do kultury polskiej, rugując lokalną kulturę. Na podstawie dokumentów z Archiwum Akt Nowych dotyczących Ministerstwa Ziem Odzyskanych widać, jak niespójna była polityka państwa, jak wiele zależało od decyzji lokalnych decydentów.Prowadzono polonizację ziem włączonych do państwa, eliminując kultury regionalne – na Śląsku polegało to na polonizacji imion, nazwisk i nazw geograficznych, zakazie mówienia po śląsku, usunięciu księży nieposługujących się płynnie językiem polskim, zakazie porozumiewania się po niemiecku, usuwaniu z życia społecznego lokalnych elit. Taka działalność stanowiła analogię do tej prowadzonej przez nazistów w latach 30. XX wieku. Odzwierciedleniem tej polityki były badania socjologiczne, które od pewnego momentu zatraciły wymiar obiektywny i sprzyjały oficjalnym posunięciom władz. Obecna polityka wobec Śląska niewiele się różni. Nadal silna jest presja polonizacyjna, a próby uzyskania autonomii czy rejestracji języka śląskiego jako regionalnego rodzą agresywne reakcje polityków.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.AAN MZO Archiwum Akt Nowych, Zespół Ministerstwa Ziem Odzyskanych.
2.Banasik, S. (1963). Działalność osadnicza PUR na Ziemiach Odzyskanych 1945–1947. Prace Instytutu Zachodniego 0860-2913 nr 13.
3.Biernat, A. (2016). Poseł Pięta o Ślązakach: Korfanty kazałby do was strzelać. Dziennik Zachodni, 15 stycznia. Pobrano z: http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/9294608,posel-pieta-oslazakach-korfanty-kazalby-do-was-strzelac,id,t.html.
4.Biuro Studiów Osadniczo-Przesiedleńczych (1945). Kraków.
5.Buławski, R. (1970). Niektóre problemy polityki osadniczej. W: A. Kwilecki (red.), Ziemie Zachodnie w Polskiej literaturze socjologicznej (s. 50–74). Poznań: Instytut Zachodni.
6.Chałasiński, J. (1968). Kultura i naród. Studia i szkice. Warszawa: Książka i Wiedza.
7.Dulczewski, Z. (1970). Pokolenie młodych autochtonów. W: A. Kwilecki (red.), Ziemie Zachodnie w polskiej literaturze socjologicznej (s. 449–468). Poznań: Instytut Zachodni.
8.Dziennik księdza Pawlara (2015). Dziennik księdza Pawlara. Górny Śląsk w 1945 roku. Opis pewnego czasu. Przekład i komentarz Jerzy Jodliński. Kotórz Mały: Silesia Progress.
9.Dziurok, A., Linek, B. (2011). W Polsce Ludowej (1945–1989). W: J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek (red.), Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka, i kultura europejskiego regionu (s. 267–287). Gliwice: Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej.
10.Golachowski, S., Sukiennicki, H. (1946). Pierwszy etap osadnictwa na Śląsku Opolskim. Katowice–Wrocław.
11.Gordon, M. (1964). Assimilation in American Life. New York: Oxford University Press.
12.Kaczyński, J. (2011). Kaczyński: Twierdzenie, że istnieje naród śląski, to zakamuflowana opcja niemiecka. Gazeta.pl Wiadomości, 2 kwietnia. Pobrano z: http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,9365374,Kaczynski__Twierdzenie__ze_istnieje_narod_slaski_.html.
13.Kluczniok, K. (2012). Z dawnych dziejów RAŚ. Jaskółka Śląska, 4, s. 1.
14.Kłoskowska, A. (1991). Problematyczność rozwoju kultury. Kultura i Społeczeństwo, 1, 27–41.
15.Kowalski, Z. (1988). Powrót Śląska Opolskiego do Polski. Opole: Instytut Śląski w Opolu.
16.Kremser, F. (1994). Ja i moja suwalska żona. Polityka, 22 stycznia, 4 (1916), 18–23.
17.Kutz, K. (2010). Piąta strona świata. Kraków: Wydawnictwo Znak.
18.Kwaśniewski, K. (1966). Adaptacja i integracja kulturowa ludności Śląska po II wojnie światowej. Opole: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu.
19.Kwaśniewski, K. (2001). Smutek anegdot. Etniczne dygresje do wspomnień i pomysły refleksji. Poznań: Wydawnictwo Sens.
20.Kwilecki, A. (1970). Wstęp. W: A. Kwilecki, (red.), Ziemie Zachodnie w Polskiej literaturze socjologicznej (s. 9–43). Poznań: Instytut Zachodni.
21.Linek, B. (1997). „Odniemczanie” województwa śląskiego w latach 1945–1950 (w świetle materiałów wojewódzkich). Opole: Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu.
22.Madajczyk, P. (1996). Przyłączenie Śląska Opolskiego do Polski 1945–1948. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
23.Michna, E. (2015). Pomiędzy uznaniem a wykluczeniem. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym a aspiracje emancypacyjne Ślązaków. W: A. Adamczyk, A. Sakson, C. Trosiak (red.), Między lękiem a nadzieją. Dziesięć lat funkcjonowania ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005–2015) (s. 243–255). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM.
24.Misztal, J. (1990). Weryfikacja narodowościowa na Ziemiach Odzyskanych. Warszawa: PWN.
25.Nalaskowski, A. (2016). Piąta kolumna. wSieci, 198 (37), s. 109.
26.Nowak, E. (2002). Obozy na Śląsku Opolskim w systemie powojennych obozów w Polsce (1945–1955). Historia i implikacje. Opole: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach. Uniwersytet Opolski.
27.[pj] (2016). Ślązacy nie będą mniejszością. PiS i Kukiz ’15 odrzucają projekt obywatelski ustawy. Wyborcza.pl Katowice, 19 stycznia. Pobrano z: http://katowice.wyborcza.pl/katowice/1,35063,20858574,slazacy-nie-beda-mniejszoscia-pis-i-kukiz-15-odrzucaja-projekt.html.
28.Sack, J. (1995). Oko za oko. Gliwice: Wydawnictwo Apus.
29.Sakson, A. (red.) (2006). Ziemie Odzyskane 1945–2005. Ziemie Zachodnie i Północne. 60 lat w granicach państwa polskiego. Poznań: Instytut Zachodni.
30.Sakson, A. (red.) (2008). Ślązacy, Kaszubi Mazurzy i Warmiacy – między polskością a niemieckością. Poznań: Instytut Zachodni.
31.Stola, D. (2010). Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
32.Swadźba, U. (2001). Śląski etos pracy. Studium socjologiczne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
33.Szydło, B. (2016). Beata Szydło podczas debaty w Parlamencie Europejskim. Pobrano z: https://www.youtube.com/watch?v=EorEVJXG8ys.
34.Targ, A. (b.r.). Materiały Ministerstwa Ziem Odzyskanych dotyczące narodowości na terenie Ziem Zachodnich i Północnych. Teki Alojzego Targa, teka nr 75. Opole: Archiwum Instytutu Śląskiego. A 702.
35.Waleński, B. (1990). Na płacz zabrakło łez. Opole: Opolskie Wydawnictwo Prasowe, Towarzystwo Przyjaciół Opola.
36.Zawadzki, A. (1946). Zagadnienia narodowościowe Śląska. Śląsko-Dąbrowski Przegląd Administracyjny, 2.
37.Żygulski, K. (1970). Małżeństwa mieszane w Opolu. W: A. Kwilecki (red.), Ziemie Zachodnie w polskiej literaturze socjologicznej (s. 226–264). Poznań: Instytut Zachodni.