Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia

Cel – Teoria kosztów transakcyjnych jest jedną z trzech nowych – neoklasycznych – koncepcji przedsiębiorstwa, stojących w opozycji do teorii klasycznych, rozpatrujących przedsiębiorstwo jako „czarną skrzynkę”, tj. zamknięty organizm (black box), którego celem firmy jest efektywne przekształcanie nakładów w wyniki, a analiza efektywności była dokonywana przez pryzmat kosztów produkcji. Mechanizmy rynkowe regulują funkcjonowanie rynku, bowiem przedsiębiorstwa działają na rynku traktowanym jako sfera konfrontacji podaży z popytem (równowaga cenowa). Podejście neoklasyczne nie uwzględniało natomiast nacisku różnych instytucji regulujących warunki prowadzenia działalności gospodarczej. W teoriach neoinstytucjonalnych na plan pierwszy wysuwa się postrzeganie przedsiębiorstwa szerzej niż jako „czarnej skrzynki” i przez pryzmat funkcji produkcji. Celem artykułu jest przedstawienie dociekań naukowych w zakresie możliwości wykorzystania teorii kosztów transakcyjnych w zarządzaniu przedsiębiorstwem. Metodologia badania – Na potrzeby niniejszej pracy zostały wykorzystane następujące metody badawcze: krytyczna analiza literatury, sondażu diagnostycznego (scenariuszowa) oraz metoda badań porównawczych (komparatystycznych). Wykorzystano również metodę syntezy, dedukcji i indukcji. Wynik – W wyniku przeprowadzonych badań wykazano, iż porównanie kosztów transakcyjnych powinno decydować o koordynacji działalności przez firmę, a nie przez rynek – jeśli koszty transakcyjne są mniejsze wewnątrz firmy, to opłacalne jest zorganizowanie produkcji w firmie, jeśli są wyższe na rynku niż w firmie – nieopłacalne będzie produkowanie dóbr przez przedsiębiorstwo. W tym kontekście istotne jest uwzględnienie wewnętrznych rozwiązań w firmach – przy założeniu, że większość czynników produkcji wykorzystują właśnie przedsiębiorstwa, a wykorzystanie tych dóbr podlega decyzjom firm, a nie bezpośrednio działaniom sił rynkowych. Funkcjonowanie rynku zależy w znacznym stopniu nie od sił rynkowych, ale od tego w jaki sposób działają przedsiębiorstwa. Oryginalność/wartość – Przeprowadzona analiza stwarza podwaliny do dyskusji na temat wdrożenia teorii kosztów transakcyjnych poprzez m.in. tworzenie grup zakupowych, w celu polepszenia pozycji negocjacyjnej z kontrahentami (zmniejszenie kosztów poszukiwania informacji) lub wykorzystania pracowników podmiotów trzecich (praca tymczasowa – zmniejszenie kosztów przygotowania produkcji).