Colloquia Theologica Ottoniana

ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2018.2-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 2/2018
Od kapliczki do mody. Obraz Maryi w kulturze współczesnej

Autorzy: Andrzej Draguła
Uniwersytet Szczeciński
Słowa kluczowe: kultura współczesna Maryja pobożność maryjna popkultura pobożność ludowa
Data publikacji całości:2018
Liczba stron:22 (43-64)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W katolicyzmie Maryja odrywa szczególną rolę pośród świętych – jest matką Jezusa, Syna Bożego. Jej wyjątkowość odbija się także w kulturze, która wyrasta z chrześcijaństwa. W kulturze tej jest ona prototypem kobiecości i macierzyństwa, łącząc w sobie nie tylko kult Maryi, ale także pozostałości przedchrześcijańskiego kultu pramatki. W pobożności ludowej, a zwłaszcza w jej wiejskiej wersji, postać Maryi ujawnia się w dwojaki sposób: jako Maryi z Nazaretu, znanej z kart Ewangelii, oraz jako przychodzącej z nieba Matki Bożej. W obu przypadkach Maryja jest tą, która przebywa z ludźmi, dzieląc ich troski życiowe. Wraz z urbanizacją, ten kulturowy model został przeniesiony do miasta, jak to ukazują w swoich powieściach Sylwia Chutnik i Salcia Hałas. Współczesny obraz kulturowy Maryi często wykracza poza teologiczną ortodoksję, co widać na przykład w „ewangelizacyjnych” działaniach Ady Karczmarczyk, a także wykorzystania wizerunku Maryi w sztuce, kulturze popularnej oraz w modzie. Opisane w artykule przykłady pokazują, że osoba Maryi odgrywa wciąż bardzo ważną rolę we współczesnej kulturze, choć funkcjonuje w niej często w sposób niezgodny z jej ewangelicznym i teologicznym obrazem.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Adamiak E., Macierzyństwo Boga i Maryi w teologii feministycznej, „Redemptoris Mater” 1999, nr 1, s. 256–271.
2.Buczak D., [wywiad z S. Chutnik:], Radykalna gospodyni domowa, „Wysokie Obcasy” 2008, nr 25, (28.06.2008).
3.Chmielewski M., Ikonografia maryjna a duchowość chrześcijańska, w: Ikona maryjna w życiu Kościoła: Sympozjum Polskiego Towarzystwa Mariologicznego, Spotkanie Kustoszów Sanktuariów Polskich, Częstochowa, 10–12 września 2014, red. D. Klauza, K. Stawecka, Częstochowa 2015, s. 85–96.
4.Chutnik S., Kieszonkowy atlas kobiet, Kraków 2009.
5.Ciupak E., Katolicyzm ludowy w Polsce: studia socjologiczne, Warszawa 1973.
6.Draguła A., Wiara na różowo, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 16, (10.04.2016), https://www.tygodnikpowszechny.pl/wiara-na-rozowo-33237 (dostęp: 24.11.2017).
7.Ferenc-Szydełkowa E., Rok kościelny a polskie tradycje, Poznań 1988.
8.Franciszek, List do młodzieży z okazji prezentacji dokumentu przygotowawczego XV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, 13.01.2017 r.
9.Franciszek, Otwórzcie drzwi Kościoła przychodzącym, „Nasz Dziennik” 25.05.2013, https://naszdziennik.pl/wiara-stolica-apostolska/33785,otworzcie-drzwi-kosciola-przychodzacym.html (dostęp: 24.11.2017).
10.Golka M., Socjologia kultury, Warszawa 2008.
11.Hałas S., Pieczeń dla Amfy, Warszawa 2016.
12.http://magazyndywiz.pl/ucieczka-grzesznych-majowe-2014/ (dostęp: 24.11.2017).
13.http://magicmadonna.com/ (dostęp: 14.12.2017).
14.http://muzealnemody.blogspot.com/2012/07/wsiadajcie-madonny.html (dostęp: 25.11.2017).
15.https://pl.wikipedia.org/wiki/Falowiec#Najdłuższy_polski_falowiec (dostęp: 12.11.2017)
16.https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/z-zycia-kosciola/art,32542,wyjasnienieredakcji-deon-pl-ws-artykulu-maryja-to-kobieta-jaka-byla-naprawde.html
17.Jan Paweł II, Encyklika „Redemptoris Mater”. 62 Andrzej Draguła
18.Janicka-Krzywda U., Sposoby przedstawiania Matki Bożej w folklorze słownym Polskiego Podkarpacia, w: Orędowniczko nasza. Kult Matki Bożej w polskiej kulturze ludowej, red. A. Spiss, Kraków 1996, s. 68–83.
19.Karczmarczyk A., [wywiad:] Idź do światła i nie pier…, „Fronda Lux” 2015, nr 77, s. 24–53.
20.Kiedio E., [wywiad:] Ucieczka grzesznych w Warszawie; http://christianitas.org/news/ucieczka-grzesznych-w-warszawie-rozmowa-z-ewa-kiedio/ (dostęp: 24.11.2017).
21.Kleczka K., Dlaczego nagość Maryi nie musi gorszyć?, „Deon” 02.12.2017 r., https://www.deon.pl/religia/kosciol-i-swiat/komentarze/art,3071,dlaczego-nagosc-maryi-nie-musi-gorszyc.html (dostęp: 12.12.2017).
22.Kongregacja Kultu Bożego, Wskazania i propozycje obchodu Roku Maryjnego, Wrocław 1987.
23.Kościelniak C., Nowe krytyki Kościoła, Kraków 2010.
24.Królikowska A.M., Elementy „ludowe” w religijności współczesnej?, „Opuscula Sociologica” 2014, nr 4, s. 5–16.
25.Lechoń J., Poezje, Warszawa 1987.
26.Majka J., Jaki jest katolicyzm polski, w: Socjologia religii. Wybór tekstów, red. F. Adamski, Kraków 1983, s. 258–274.
27.Maruszko M., [wywiad z S. Hałas:] Falowiec – największa pomarańczowa rzecz w Europie, „Gazeta Wyborcza” 08.09.2017, http://trojmiasto.wyborcza.pl/trojmiasto/7,35635,22340294,salcia-halas-falowiec-najwieksza-pomaranczowa-rzecz-w-europie.html (dostęp: 24.11.2017).
28.Moisan K.S., Ikonografia maryjna w polskiej sztuce XIX wieku, „Studia Theologica Varsaviensia” 27 (1989), nr 1–2, s. 129–147.
29.Napiórkowski S. C., Królowa Polski, http://e-civitas.pl/krolowa-polski/ (dostęp: 12.12.2017).
30.Neuback M.S., Maryja to kobieta. Jaka była naprawdę?, „Deon” 29.11.2017, https://www.deon.pl/religia/wiara-i-spoleczenstwo/art,1354,maryja-to-kobieta-jaka-byla-naprawde.html (dostęp: 29.11.2017).
31.Pieczeń dla Amfy (słuchowisko radiowe), emisja: 25.12.2016 r., Polskie Radio Gdańsk.
32.Podbielska A., Ada i wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść, „Fronda Lux” 2015, nr 77, s. 54–63.
33.Poprzęcka M., Arcydzieła malarstwa polskiego, Warszawa 2015.
34.Sienkiewicz K., Katechetka, „Dwutygodnik” 2016, nr 179, http://www.dwutygodnik.com/artykul/6403-katechetka.html (dostęp: 12.1.22017).
35.Skowrońska M., Maryja miała fajny biust. Kobiecość Matki Boskiej, „Gazeta Wyborcza” (Magazyn Świąteczny), 09.12.2017 r., http://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,22757109,maryja-miala-fajny-biust-kobiecosc-matki-boskiej.html (dostęp: 12.12.2017).
36.Od kapliczki do mody. Obraz Maryi w kulturze współczesnej 63
37.Sokolewicz Z., Matka Boska w polskiej kulturze ludowej XIX i XX w. (wybrane kwestie źródłowe i zarysowywujące się pytania), „Etnografia Polska”, t. XXXII: 1988, z. 1, s. 289–303.
38.Sowiński M., [wywiad z S. Hałas:] Matka Boska Falowcowa, „Tygodnik Powszechny” 2017, nr 46, (06.11.2017), https://www.tygodnikpowszechny.pl/matka-boska-falowcowa-150747 (dostęp: 12.12.2017).
39.Stopa M., Bohdziewicz A.B., Kapliczki warszawskie, Warszawa 2009.
40.Sulej K., Arcadius, „Maryja Dziewica nosi spodnie”, 29.01.2015 r.; http://culture.pl/pl/dzielo/arkadius-maryja-dziewica-nosi-spodnie (dostęp: 12.12.2017).
41.Ślusarska M., Marketing religijny, sacrobiznes i „dewocjonalia na topie”, w: Religijność w dobie popkultury, red. T. Chachulski, Warszawa 2014, s. 63–92.
42.Zawadzka A., [wywiad z J. Tomaszewską] Maryja nie była spokojną kobietką, „Wysokie Obcasy” 12.11.2007, http://www.wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,96856,4658066.html?disableRedirects=true (dostęp: 12.12.2017).
43.Zawitkowski J., Kochani moi! Świętokrzyskie kazania radiowe, t. 2, Warszawa 1995.
44.Zielińska M., Kapliczki Warszawy, Warszawa 1991.