ISSN: 1731-0555
eISSN: 2353-2998
OAI
Lista wydań /
2/2014
Księga Liczb jako końcowy etap w redagowaniu Pięcioksięgu?
| Autorzy: |
Janusz
Lemański
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego |
| Słowa kluczowe: | Księga Liczb Pięcioksiąg ostatnia praca redakcyjna |
| Data publikacji całości: | 2014 |
| Liczba stron: | 38 (125-162) |
Abstrakt
Wieloaspektowa analiza Księgi Liczb pozwala postrzegać ją jako dzieło bardzo różnorodne pod względem języka, stylu, tendencji teologicznych oraz tradycji prawnych. Z jednej strony dostrzec tu można wyraźne ślady pracy redaktorów kapłańskich i niekapłańskich, a z drugiej – widoczna jest próba syntezy obu tych nurtów teologicznych. Materiał prawny zawarty w tym dziele również przejawia tendencje wyraźnie uzupełniające względem rozwiązań proponowanych w innych miejscach. Ślady późniejszych korekt odnajdujemy również w kontekście samych tylko perykop z Księgi Liczb (na przykład Lb 11–12). Z jednej strony treść księgi przygotowuje czytelnika do wydarzeń opisanych w Księdze Jozuego, a z drugiej – przekonuje go o wyjątkowej roli Mojżesza w realizacji Bożych planów względem Izraela. Wszystko to pozwala współczesnym badaczom zajmującym się analizą historyczno-krytyczną i krytyczno-literacką postulować, że księga ta w znacznej mierze jest owocem ostatniej redakcji tego, co znamy dziś jako Pięcioksiąg, i w swej ostatecznej formie została ukształtowana najpóźniej w drugiej połowie IV wieku przed Chrystusem.
Pobierz plik
Plik artykułu
Bibliografia
| 1. | Achenbach R., Die Vollendung der Tora: Studien zur Redaktionsgeschichte des Numeribuch im Kontext von Hexateuch und Pentateuch (BZABR 3), Wiesbaden 2003. |
| 2. | Achenbach R., Numeri und Deuteronomium, w: E. Otto, R. Achenbach (red.), Das Deuteronomium zwischen Pentateuch und Deuteronomischen Geschichtswerk (FRLANT 206), Göttingen 2004. |
| 3. | Achenbach R., The Pentateuch, the Prophets, and the Torach in the Fifth and Fourth Centuries B.C.E., w: O. Lipschits, G.N. Knoppers, R. Albertz, Judah and the Judeans in the Fourth Century B.C.E., Eisenbrauns 2007. |
| 4. | Albertz R., A Pentateuchal Redaction in the Book of Numbers? The Late Priestly Layers of Num 25–36, ZAW 125 (2013). |
| 5. | Albertz R., The Canonical Alignment of the Book of Joshua, w: O. Lipschits, G.N. Knoppers, R. Albertz, Judah and the Judeans in the Fourth Century B.C.E., Eisenbrauns 2007. |
| 6. | Artus O., Études sur le Livre des Nombres. Rècit, Histoire et Loi en Nombres 13,1–20,13 (OBO 157), Fribourg–Göttingen 1997. |
| 7. | Ashley T.R., The Book of Numeri (NICOT), Grand Rapids 1993. |
| 8. | Baden J.S., The Violent Origins of the Levites: Text and Tradition, w: M.A. Leuchter, J.M. Hutton (red.), Levites and Priests in Biblical History and Tradition (SBL.AIL 9), Leiden–Boston–Atlanta 2012. |
| 9. | Berner C., “Mein Gott von Ägypten her” (Hos 13,4) – Der Exodus als Ursprungsdatum der Jhwh-Verehrung Israels?, BThZ 30 (2013) 1. |
| 10. | Blum E., Pentateuch – Hexateuch – Enneateuch? Or: How Can One Recognize a Literary Work in the Hebrew Bible?, w: T.B. Dozeman, T. Römer, K. Schmid (red.), Pentateuch, Hexateuch, or Enneateuch? Identifi ng Literary Work in Genesis Trough Kings (SBL AIL 8), Atlanta 2011. |
| 11. | Budd P.J., Numbers (WBC 5), Waco 1984. |
| 12. | Buis L., Le livre des Nombres (CE 78), Paris 1992. |
| 13. | Burns R.J., Has the Lord Indeed Spoken Only Through Moses? (SBL.DS 84), Atlanta 1987. |
| 14. | Cambell A.F., O’Brien M.A., Sources of the Pentateuch, Minneapolis 1993. |
| 15. | Cardellini I., Numeri 1,1–10,10, Milano 2013. |
| 16. | Christensen D.L., Num 21,14–15 and the Book of the Wars of Yahweh, CBQ 36 (1974). |
| 17. | Christian M.A., Openness to the other Inside and Outside of Numbers, w: T. Römer (red.), The Book of Leviticus and Numbers (BETL 215), Leuven 2008. |
| 18. | Clines D.J.A., The Theme of the Pentateuch (JSOT.S 10), Sheffield 1984 (reprint z 1978 roku). |
| 19. | Coats G.W., Rebellion in the Wilderness. The Davies E.W., Numbers (NCBC), Grand Rapids 1995. |
| 20. | Davies E.W., Numbers (NCBC), Grand Rapids 1995. |
| 21. | Davies G.I., Wilderness Wanderings, w: D.N. Freedman (red.), ABD (The Anchor Bible Dictionary), t. 6, New York 1992. |
| 22. | Douglas M., In the Wilderness. The Doctrine of Defi lement in the Book of Numbers (JSOT.S 158), Sheffi eld 1993. |
| 23. | Douglas M., Nel deserto. La dottrina della contaminazione nel libro dei Numeri, Bologna 2001. |
| 24. | Dozeman T.B., Schmid K. (red.), A Farewell to the Yahwist? The Composition of the Pentateuch in Recent European Interpretation, Atlanta 2006. |
| 25. | Fantalkin A., Tal O., The Canonization of the Pentateuch: When and Why?, part 1–2, ZAW 124 (2012). |
| 26. | Fistill U., Israel und das Ostjordanland. Untersuchungen zur Komposition von Num 21,21–36,13 im Hinblick auf die Enstehung des Buches Numeri (ÖBS 30), Frankfurt am Main i inne 2007. |
| 27. | García López F., Il Pentateuco, Brescia 2004. |
| 28. | García López F., La place du Lévitique et des Nombres dans la formation du Pentateuque, w: T. Römer (red.), The Book of Leviticus and Numbers, (BETL 215), Leuven 2008. |
| 29. | García López F., Narración y ley en los escritos sacerdotales del Pentateuco, EstB 57 (1999). |
| 30. | Gerestenberger E.S., Israel in der Perserzeit. 5. Und 4. Jahrhundert v. Chr. (BE 8), Stuttgart 2005. |
| 31. | Gray G.B., Numbers (ICC), Edinburgh 1903. |
| 32. | Greene J.T., Balaam and his Interpreters. A Hermeneutical History of the Balaam Traditions (BJS 244), Atlanta 1992. |
| 33. | Gross W., Bielam. Literar- und formkritische Untersuchung der Prosa in Num 22–24 (STANT 38), München 1974. |
| 34. | Hacket J.A., The Balaam Text from Deir Alla (HSM 31), Chico 1984. |
| 35. | Hoffman Y., A North Israelite Typological Myth and a Judaean Historical Tradition: The Exodus in Hosea und Amos, VT 39 (1989). |
| 36. | Hoftijzer J., van Kooij G. (red.), The Balaam Text from Deir ‘Alla Reevaluated: Proceeding of the International Symposium Held at Leiden 21–24 August 1989, Leiden 1991. |
| 37. | Hoftijzer J., van Kooij G., Aramaic Texts from Deir Alla, Leiden 1976. |
| 38. | Johnston W., The Use of Deuteronomy in Recovering the Two Main Phases in the Production of the Pentateuch, w: J.Ch. Gertz, K. Schmidt, M. Witte (red.), Abschied vom Jahwisten, BZAW 315, Berlin–New York 2002. |
| 39. | Kadesz-Barnea, w: A. Negev (red.), Encyklopedia archeologiczna Ziemi Świętej, Warszawa 2000. |
| 40. | Knierim R.P., The Book of Numbers, w: E. Blum, C. Macholz, E. Stegemann (red.), Die hebräische Bibel und ihre zweifache Nachgeschichte. FS. R. Rendtorff, Neukirchen–Vluyn 1990 |
| 41. | Knierim R.P., The Book of Numbers, w: tenże (red.), The Task of the Old Testament Theology. Substance, Method, and Cases, Grand Rapids 1995. |
| 42. | Knoppers G.N., Levinson B.M. (red.), The Pentateuch as Torah. New Models for Understanding Its Promulgation and Acceptance, Winona Lake 2007. |
| 43. | Knoppers G.N., The Relationship of the Priestly Genealogies to the History of the High Priesthood in Jerusalem, w: O. Lipschits, J. Blenkinsopp (red.), Judah and the Judean in the Neo-Babylonian Period, Eisenbrauns 2003. |
| 44. | Kugler R., Priests and Levites, w: K.D. Sakenfeld (red.), NIDB (The New Interpreter’s Dictionary of the Bible), t. 4, Nashville 2009. |
| 45. | Lang B., Numeri, w: B. Lang, M. Görg (red.), NBL (Neues Bibel-Lexikon), t. 2, Zürich–Düsseldrof 1995. |
| 46. | Lemański J., Arka Przymierza w dziejach narodu wybranego. Pomiędzy historią a teologią (SiR 9), Szczecin 2006. |
| 47. | Lemański J., „I także z nich wezmę, aby byli kapłanami i aby byli lewitami...” (Iz 66,21). Zapowiedź kapłanów spośród nawróconych pogan?, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 15 (2010). |
| 48. | Lemański J., Księga Rodzaju, rozdziały 1–11 (NKBST I/1), Częstochowa 2013. |
| 49. | Lemański J., Mojżesz i Nehusztan (Lb 21,4–9; 2 Krl 18,4): Próba analizy historii jednej tradycji, „Collectanea Theologica” 71 (2001) 4. |
| 50. | Lemański J., Od manny na pustyni do manny ukrytej, Szczecin 2006. |
| 51. | Lemański J., Spojrzenie, które wymaga wiary (Lb 21,4–9), w: A. Paciorek i inni (red.), Scripturae Lumen, t. 2: Krzyż Twój wielbimy, Tarnów 2011. |
| 52. | Leuchter M.A., Hutton J.M. (red.), Levites and Priests in Biblical History and Tradition (SBL.AIL 9), Leiden–Boston–Atlanta 2012. |
| 53. | Levin Ch., Der Jahwist, Göttingen 1993. |
| 54. | Levine B.A., Numbers 1–20 (AB 4), New York 1993. |
| 55. | Levine B.A., Numbers 21–36 (AB 4A), New York 2000. |
| 56. | Milgrom J., Numeri, Book of, w: D.N. Freedman (red.), ABD (The Anchor Bible Dictionary), t. 4, New York 1992. |
| 57. | Moore M.S., The Balaam Traditions. Their Character and Development (SBL.DS 113), Atlanta 1990. |
| 58. | Nihan Ch., The Priestly Covenant, Its Reinterpretation, and the Composition of “P”, w: S. Shectman, J.S. Baden (red.), The Strata of the Priestly Writings (AThANT 95), Zürich 2009. |
| 59. | Nobile M., Les quatres Pâques dans le cadre de la rédaction fi nale de Gen-2 Rois, w: C. Brekelmans, J. Lust (red.), Pentateuchal and Deuteronomistic Studies. Papers Read at the XIIIth IOSOT Congress Leuven 1989 (BETL 94), Leuven 1990. |
| 60. | Noort E., Bis zur Grenze des Landes? Nm 27,12–23 und das Ende der Priesterschrift, w: T. Römer (red.), The Book of Leviticus and Numbers (BETL 215), Leuven 2008. |
| 61. | Noth M., Das vierte Buch Mose. Numeri (ATD 7), Göttingen 1966. |
| 62. | Olson D.T., Numbers, Book of, w: T.D. Alexander, D.W. Baker (red.), DOTP (Dictionary of the Old Testament: Pentateuch, Dovners Grove–Leicester 2003. |
| 63. | Olson D.T., The Death of the Old and the Birth of the New. The Framework of the Book of Numbers and the Pentateuch (BJSt 71), Chicago 1985. |
| 64. | Oswald W., Die Revision des Edombildes in Numeri XX 14–21, VT 50 (2000). |
| 65. | Otto E., Pentateuch, w: H.D. Betz i inni (red.), RGG (Religion in Geschichte und Gegenwart), t. 6, Tübingen 2003. |
| 66. | Rabe N., Vom Gerücht zum Gericht. Revidierte Text- und Literarkritik der Kundschafterzählung Numeri 13.14 als Neuansatz in der Pentateuchforschung (THLI 8), Tübingen–Basel 1994. |
| 67. | Rehm M.D., Levites and Priests, w: D.N. Freedman (red.), ABD (The Anchor Bible Dictionary), t. 4, New York 1992. |
| 68. | Reichert A., Görg M., Kadesch, w: B. Lang, M. Görg (red.), NBL (Neues Bibel-Lexikon), t. 2, Zürich–Düsseldrof 1995. |
| 69. | Römer T., Brettler M.Z., Deuteronomy 34 and the Case of the Priestly Hexateuch, JBL 119 (2000). |
| 70. | Römer T., Numeri, w: T. Römer i inni (red.), Guida di lettura dell’Antico Testamento, Brescia 2007. |
| 71. | Römer T., Zwischen Urkunden, Fragmenten und Ergänzung. Zum Stand der Pentateuchforschung, ZAW 124 (2013). |
| 72. | Rouillard H., La pericope de Balaam (Nombres 22–24). La prose et les „oracles” (EtB. NS 4), Paris 1985. |
| 73. | Sasson V., The Book of Oracular Vision of Balaam from Deir Alla, UF 17 (1986). |
| 74. | Scharbert J., Numeri (NEB), Würzburg 1992. |
| 75. | Schart A., Mose und Israel in Konfl ikt. Eine redaktionsgeschichtliche Studie zu den Wüstenerzählungen (OBO 88), Freiburg 1990. |
| 76. | Schmid K., Buchtechnike und sachlische Prolegomena zur Enneateuchfrage, w: M. Beck, U. Schorn (red.), Auf dem Weg zur Endgestalt von Genesis bis II Regum (BZAW 370), Berlin–New York 2006. |
| 77. | Schmid K., Genesis and Exodus or Two Formerly Independent Traditions of Origin for Ancient Israel, „Biblica” 93 (2012). |
| 78. | Schmidt L., Das 4. Buch Mose Numeri. Kapitel 10,11–36,13 (ATD 7.2), Göttingen 2004. |
| 79. | Schmidt W.H., Exodus, Sinai und Mose (EdF 191), Darmstadt 1983, s. 106–109; J. Blenkinsopp, Il Pentateuco, Brescia 1996. |
| 80. | Seebass H., Das Buch Numeri in der heutigen Pentateuchdiskussion, w: T. Römer (red.), The Book of Leviticus and Numbers (BETL 215), Leuven 2008. |
| 81. | Seebass H., Numeri 22,2-36,13 (BK IV/3), Neukirchen-Vluyn 2007. |
| 82. | Seebass H., Pentateuch, w: S. Müller i inni (red.), TRE (Theologische Realenzyklopädie), t. 26, Berlin–New York 1996. |
| 83. | Seebass H., Zum Stand der Pentateuchforschung. Das Buch Numeri, w: F. García Martínez, E. Noort (red.), Perspectives in the Study of the Old Testament and Early Judaism (VT.S 73), Leiden–Boston 1998. |
| 84. | Shectman S., Baden J.S. (red.), The Strata of the Priestly Writings (AThANT 95), Zürich 2009. |
| 85. | Ska J.L., A Plea on Behalf of the Biblical Redactors, StTh 59 (2005), = The Exegesis of the Pentateuch (FAT 66), Tübingen 2009. |
| 86. | Ska J.L., Introduzione alla lettura del Pentateuco, Roma 1998. |
| 87. | Van Seters J., An Ironic Circle: Wellhausen and the Rise of Redaction Criticism, ZAW 115 (2003). |
| 88. | Van Seters J., The Edited Bible. The Curious History of the “Editor” in Biblical Criticism, Eisenbrauns–Winona Lake 2006. |
| 89. | Eisenbrauns–Winona Lake 2006. |
| 90. | Van Seters J., The Redactor in Biblical Studies: A Nineteenth Century Anachronism, JNSL 29 (2003). |
| 91. | Vorländer H., Die Entstehung des jehowistischen Geschichtswerkes (ETH 23/109), Frankfurt a. Main 1978. |
| 92. | Yardeni A., Remarks on the Priestly Blessing on Two Ancient Amulets from Jerusalem, VT 41 (1991). |
| 93. | Zobel H.J., Bileam-Lieder und Bileam – Erzählung, w: E. Blum, R. Blum (red.), Die hebräische Bibel und ihre zweifache Nachgeschichte, FS. R. Rendtorff, Neukirchen–Vluyn 1990 |