Colloquia Theologica Ottoniana

ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2015.1-06
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / 1/2015
Entymemat jako struktura epigramatyczna. Koncepcja Jakuba Masena

Autorzy: Jarosław Nowaszczuk
Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego
Słowa kluczowe: koncepcja Jakuba Masena sylogizm retoryczny entymemat poetyka XVII wieku epigramat
Data publikacji całości:2015
Liczba stron:18 (107-124)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Barokowe epigramaty bywają oceniane krytycznie, uznawane za mało ciekawe i wymyślne. Jak się okazuje, dzisiejsi czytelnicy i interpretatorzy mogą błądzić nie tylko w ocenach, ale i rozumieniu dorobku dawnej epoki. Na przestrzeni czasu zagubiony został bowiem w badaniach literaturoznawczych entymemat, jeden z istotnych składników procesu twórczego i jedna z metod odczytywania poezji. Zasady, jakimi kierowano się, korzystając z sylogizmu krasomówczego w poezji, omawia w ósmym rozdziale swojego dzieła pod tytułem Ars nova argutiarum jeden z najwybitniejszych uczonych jezuickich XVII wieku, Jakub Masen. Autor podejmuje utrwalone w dialektyce i retoryce pojmowanie entymematu, oparte na wykładzie Arystotelesa, który skłania się ku tzw. koncepcji stylistycznej rozumienia zjawiska, wiążąc je zasadniczo z kompozycją dzieła. Swój wykład popiera licznymi przykładami i pokazuje, jak łączyć sylogizm z innymi środkami poetyckimi. Dzieło jezuity jest tym bardziej cenne, że stanowiło swego rodzaju itinerarium dla adeptów sztuki poetyckiej. Pozwalało uczniom i czytelnikom poznać niuanse procesu twórczego. Obecnie stanowić może dobre narzędzie do „deszyfracji” zawartego w epigramatach przesłania, co pozwoli bardziej skutecznie i poprawnie tłumaczyć i interpretować dawny dorobek epigramatyczny
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Caussinus N., De eloquentia sacra et humana libri XVI, Apud M. Henault, Parisiis 1636. Kraus M., Manuductio institutionum rhetoricarum, Varsoviae 1687.
2.Lausberg H., Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, tłum. A. Gorzkowski, Bydgoszcz 2002.
3.Masenius I., Ars nova argutiarum honestae et eruditae recreationis, Sumpt. H. Rommerskirchen, Coloniae Aggrippinae 1711.
4.Scheid N., Der Jesuit Jakob Masen, ein Schulmann und Schriftsteller des 17. Jahrhunderts, Köln 1898.
5.Skwara M., Entymemat − zapomniana kategoria historii i teorii literatury, w: R. Przybylska W. Przyczyna (red.), Retoryka dziś. Teoria i praktyka, Kraków 2001.
6.Skwara M., O polskiej retoryce po 1945 roku, w: tenże (red.), Retoryka, Gdańsk 2008. Sommervogel C., Bibliothèque de la Compagnie de Jésu, Bruxelles–Paris 1894.
7.Sotvello N. [Bacon], Bibliotheca scriptorum Societatis Iesu, Ex typ. I.A. de Lazzaris Veresii, Romae 1676.