Colloquia Theologica Ottoniana


ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2020.36-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / 36/2020
Geneza Wulgaty i jej aktualny status w Kościele Katolickim. Uwagi na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus"

Autorzy: Waldemar Chrostowski ORCID
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Słowa kluczowe: Biblia "Scripturae Sacrae affectus" Septuaginta św. Hieronim Wulgata Neo-Wulgata przekłady biblijne
Data publikacji całości:2020-12-20
Liczba stron:27 (9-35)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Na marginesie Listu apostolskiego papieża Franciszka "Scripturae Sacrae affectus" (30 IX 2020) artykuł omawia genezę i naturę najważniejszego dzieła św. Hieronima, czyli Wulgaty, oraz jej aktualny status w Kościele katolickim. Najpierw zostały ukazane główne linie przewodnie dokumentu papieża Franciszka, a następnie została podkreślona potrzeba chrystologicznej hermeneutyki biblijnej i opartych na niej studiów biblijnych. Ze względu na cel i okoliczności powstania Wulgata osłabiła w Kościele zachodnim znaczenie Septuaginty. Kolejne uwagi dotyczą recepcji Wulgaty – od początkowych sprzeciwów i rezerwy po dekret Soboru Trydenckiego (1546), który usankcjonował jej status w Kościele katolickim. Ta sytuacja trwała do Soboru Watykańskiego II (1962–1965), który dokonał zasadniczej zmiany w spojrzeniu na autorytet i autentyczność dzieła św. Hieronima. Dalej następują uwagi na temat Neo-Wulgaty i pięciu krytycznych wydań Wulgaty. Artykuł zamykają uwagi odnośnie do aktualnych dylematów translatoryki biblijnej. Bibliści katoliccy, biorąc za podstawę krytyczne wydania Biblii Hebrajskiej oparte na tekście masoreckim, stają przed pytaniem, czy i jak wykorzystywać w swoich przekładach opcje translatorskie przyjęte i utrwalone w Wulgacie.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Bardski K., Neo-Wulgata a tłumaczenie św. Hieronima, w: Ioannes Paulus II – In Memoriam. Księga Pamiątkowa Stowarzyszenia Biblistów Polskich ku czci Ojca Świętego Jana Pawła II, red. W. Chrostowski, Warszawa 2006, s. 15–26.
2.Bardski K., Biblia łacińska i jej wpływ na literaturę, „Studia Nauk Teologicznych” 4 (2009), s. 37–53.
3.Benedykt XVI, Św. Hieronim (I–II), „L’Osservatore Romano” [wyd. pol.] 1 (2008) 299, s. 50–53.
4.Biblia Sacra iuxta Vulgatam versionem, red. R. Weber, R. Gryson, Stuttgart 2007.
5.Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, oprac. S. Głowa, I. Bieda, t. III, Poznań 1998.
6.Chauffin Y., Św. Hieronim, Warszawa 1977.
7.Chmiel J., Kulturotwórcza rola Wulgaty, w: Idee chrześcijańskie w życiu Europejczyka. Język. Piśmiennictwo. Sztuki plastyczne. Obyczaje. Materiały z konferencji 15–17 maja 2000 r., red. A. Ceglińska, Z. Staszewska, cz. 1, Łódź 2001, s. 9–15.
8.Chrostowski W., Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym „Dei Verbum” jako wiosna studiów biblijnych w Kościele, w: Studia soborowe. Historia i nauczanie Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń–Gdańsk 2013, s. 385–403.
9.Chrostowski W., Tekst i interpretacja Ps 22,17C. Przyczynek do historii masoreckiego tekstu Biblii Hebrajskiej, w: Gloriam praecedit humilitas (Prz 15,33). Księga Pamiątkowa dla Księdza Profesora Antoniego Troniny w 70. rocznicę urodzin, red. M. Szmajdziński, Częstochowa 2015, s. 157–179.
10.Chrostowski W., „Gdy Bóg przemówił po grecku”. Septuaginta jako świadectwo gruntownej transpozycji językowej, „Poradnik Językoznawczy” 5 (2016), s. 60–70.
11.Czuj J., Spór św. Augustyna ze św. Hieronimem, „Ateneum Kapłańskie” 16 (1930) 26, s. 352–368, 469–483.
12.Czuj J., Św. Hieronim, żywot, dzieła, charakterystyka, Warszawa 1954.
13.Gribomont J., Krytyczne wydania Wulgaty, w: Studia biblijne i archeologiczne, red. E. Dąbrowski, Poznań–Warszawa 1963, s. 145–161.
14.Hieronim ze Strydonu, Listy I (1–50), oprac. M. Ożóg, H. Pietras, „Źródła Myśli Teologicznej” 54 (2010).
15.Hieronim ze Strydonu, Listy II (51–79), Kraków 2010.
16.Hieronim ze Strydonu, Listy III (80–115), Kraków 2011.
17.Hieronim ze Strydonu, w: Nowy słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. M. Starowieyski, J.M. Szymusiak, Poznań 2018, s. 436–447.
18.Jan Paweł II, Dzieła zebrane, t. IV: Konstytucje apostolskie, Listy „motu proprio” i bulle, Orędzia na Światowe Dni, Kraków 2007.
19.Jędrzejewski S., Septuaginta – Biblia helleńskiego judaizmu, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 58 (2005) 4, s. 245–262.
20.Kelly J.N.D., Hieronim, Warszawa 2003.
21.Kotecki D., Wiosna biblijna w Kościele – dziedzictwo Konstytucji dogmatycznej o Objawieniu Bożym (Dei Verbum), w: „Radość i nadzieja, smutek i trwoga…”. Sobór Watykański II z perspektywy półwiecza, red. M. Białkowski, Toruń 2016, s. 47–68.
22.Królikowski J., Poszukiwania „optymalnego’ tekstu Biblii w XIII wieku, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 35 (2016) 1, s. 133–146.
23.Królikowski J., Jak powstawała Wulgata i któremu tekstowi Pisma Świętego przysługuje to miano?, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 36 (2017)1, s. 5–20.
24.Majewski M., Masora Biblii hebrajskiej – wprowadzenie w tematykę, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 65 (2012) 4, s. 293–310.
25.Malina A., Czy Nowy Testament mógłby powstać bez Septuaginty?, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 35 (2016) 1, s. 147–160.
26.Matuszczyk B., Biblia Tysiąclecia wobec tradycji Wujkowego przekładu Pisma Świętego, w: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r., red. E. Woźniak, cz. 1, Łódź 2000, s. 201–210.
27.Mielcarek K., Biblia grecka i jej wpływ na judaizm hellenistyczny, „Studia Nauk Teologicznych” 4 (2009), s. 27–35.
28.Morta K., Bluszcz kontra dynia, czyli trudne początki Wulgaty, „Theologica Wratislaviensia” 6 (2011), s. 91–120.
29.Muszytowska D., Język Septuaginty i jego rola w języku autorów Nowego Testamentu, w: Patronka filologii. Rola Biblii w rozwoju edytorstwa, badań językoznawczych i translatorskich, red. D. Muszytowska, Warszawa 2015, s. 13–41.
30.Paczkowski M.C., Chrystologia Hieronima na tle teologii palestyńskiej przełomu IV i V w., „Vox Patrum” 25 (2005), s. 169–186.
31.Pietras H., Starożytne tłumaczenia Biblii i ich wpływ na tradycję chrześcijańską, „Horyzonty Wiary” 9 (1988) 3, s. 27–36.
32.Pirożyński J., Johannes Gutenberg i początki ery druku, Warszawa 2002.
33.Przybylska R., Przyczyna W., Reakcje społeczne na współczesne tłumaczenia, parafrazy i trawestacje Biblii, w: Polszczyzna biblijna – między tradycją a współczesnością, red. S. Koziara, W. Przyczyna, „Teolingwistyka” 6 (2009), s. 9–16.
34.Ratzinger J./Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. 1: Od chrztu w Jordanie do Przemienienia, tłum. W. Szymona, Kraków 2007.
35.Ravasi G., Niczym „biblioteka Chrystusa”. O liście apostolskim papieża Franciszka „Scripturae Sacrae affectus”, „L’Osservatore Romano” [wyd. pol.] 10 (2020) 426, s. 37–39.
36.Skibiński T., Mniszki i egzegetki – kobieta a Pismo Święte w świetle korespondencji świętego Hieronima, w: Kobieta w starożytności chrześcijańskiej, „Studia Antiquitatis Christianae Series Nova” 14 (1999), s. 83–91.
37.Sobór Watykański II, Konstytucje – dekrety – deklaracje. Tekst polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2002.
38.Stenzel M., Biblia łacińska przed św. Hieronimem, „Orędownik Diecezji Chełmińskiej” 3 (1947) 85, s. 428–434.
39.Strzelczyk J., Szlachetne, pobożne i uczone damy św. Hieronima, w: J. Strzelczyk, Pióro w wątłych dłoniach, Warszawa 2007, s. 153–196.
40.Walkusz J., Księga ksiąg, czyli ludzkie losy Biblii Gutenberga, „Resovia Sacra” 23 (2016), s. 385–394.
41.Witczyk H., Dlaczego i jak soborowa Konstytucja „Dei Verbum” przybliżyła Biblię Kościołowi?, „Ruch Biblijny i Liturgiczny” 59 (2006) 3, s. 179–191.
42.Wstęp ogólny do Pisma Świętego, red. J. Szlaga, t. I, Poznań–Warszawa 1986.
43.Żelazny J.W., Szkoła Orygenesa w Cezarei Palestyńskiej – instytucja, czy środowisko?, „Analecta Cracoviensia” 38–39 (2006–2007), s. 421–429.
44.Żurek A., W szkole biblijnej św. Hieronima, „Tarnowskie Studia Teologiczne” 23 (2004), s. 101–116.