Colloquia Theologica Ottoniana


ISSN: 1731-0555     eISSN: 2353-2998    OAI    DOI: 10.18276/cto.2020.36-09
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Issue archive / 36/2020
Instytucjonalizacja konfliktu prawo – sumienie jako współczesne wyzwanie dla systemów prawnych continental law
(INSTITUTIONALISATION OF THE RIGHT-CONSCIENCE CONFLICT AS A CONTEMPORARY CHALLENGE FOR THE CONTINENTAL LAW SYSTEMS)

Authors: Maciej Kubala ORCID
Uniwersytet Szczeciński
Keywords: institutionalization conscience right freedom Continental law
Data publikacji całości:2020-12-20
Page range:15 (181-195)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The strongest version of the conscience-statutory law conflict, known from antiquity, is found in the events of the twentieth century. The effects of ethically outrageous political or normative decisions made, for example, by the Nazis or the Soviets, caused huge moral dilemmas. The international community’s account for these decisions and their consequences after World War II inspired the building of a system of human rights in the spirit of international iusnaturalism. This system, respecting the freedom of conscience in the well-known triad of freedom of thought, conscience, and religion, also favoured the positive recognition of the human right to conscientious objection. Recognition of the right to conscientious objection ran from the positive and legal recognition of the freedom of conscience, through the theoretical and legal separation of the right to conscientious objection, to the recognition of this right in a legal institution, known as the conscience clause, which takes the form of a provision allowing the possibility of failure to perform an action due to the so-called motives of conscience. The process of gradual recognition of the right to conscientious objection in the legal order, understood in this way, is defined in this study by the term “institutionalisation of the right-conscience conflict”. This institutionalisation takes various forms and does not always lead to the provision of sufficient legal protection to those wishing to exercise their right to conscientious objection. However, legal recognition of the possibility of non-application of the law in force due to conscientious objection always generates a number of challenges for the coherence of the legal system. In this work, a research task was undertaken using the dogmatic-legal method to answer the question which challenges for the legal systems of Continental law result from the institutionalisation of the law-conscience conflict? The article is divided into two parts, analysing the theoretical-legal and practical-legal consequences of the institutionalisation of the right-conscience conflict and the resulting challenges for the legal systems of Continental law.
Download file

Article file

Bibliography

1.Charter of Fundamental Rights of the European Union (2012/C 326/02), (O. J. UE, 26.10.2012).
2.Council of Europe [Parliamentary Assembly], Resolution 337 (1967), Right of conscientious objection, https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp? fileid=15752&langen (dostęp: 17.03.2021).
3.Explanations relating to the Charter of Fundamental Rights (2007/C 303/02), (O. J. UE, 14.12.2007).
4.International Covenant on Civil and Political Rights Adopted and opened for signature, ratification and accession by General Assembly resolution 2200A (XXI) of 16 December 1966 entry into force 23 March 1976, in accordance with Article 49, https://www.ohchr.org/documents/professionalinterest/ccpr.pdf (dostęp:17.03.2021).
5.The Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, https://www.echr.coe.int/Documents/Convention_ENG.pdf (dostęp: 17.03.2021).
6.The Universal Declaration of Human Rights (Paris, 10.12.1948), https://www.jus.uio.no/lm/en/pdf/un.universal.declaration.of.human.rights.1948.portrait.letter.pdf (dostęp: 17.03.2021).
7.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483, z późn. zm.
8.Ustawa z 9 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej, Dz.U. z 2009 r. nr 22, poz. 120, nr 161, poz. 1278.
9.Ustawa z 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej, Dz.U. nr 174, poz. 1039, t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 473.
10.Wyrok ECtHR z 25 maja 1993 r. w sprawie Kokkinakis v. Grecji, skarga nr 14307/88.
11.Wyrok Wielkiej Izby ECtHR z 7 lipca 2011 r. w sprawie Baytayan v. Armenia, skarga nr 23459/03.
12.Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 października 2015 r., sygn. akt. K 12/14, OTK ZU 9A/2015, poz. 143.
13.Banaś H., Sprzeciw sumienia w orzecznictwie ETPCz. Problematyka odmowy podjęcia służby wojskowej, „Folia Iuridica Universitatis Vratislaviensis” 4 (2016) 2, s. 71–90.
14.Bertolino R., L’obiezione di coscienza moderna. Per una fondazione costituzionale del diritto di obiezione, Torino 1994.
15.Biesemans S., L’obiezione di coscienza in Europa, Molfetta 1994.
16.Czarny P., Wolność sumienia i religii w orzecznictwie niemieckiego Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (wybrane problemy), „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 1 (2010), s. 155–164.
17.Dalla Torre G., Il primato della Coscienza. Laicità e libertà nell’esperienza giuridica contemporanea, Roma 1992.
18.D’Agostino F., L’obiezione di coscienza nelle dinamiche postmoderne, w: La objecíon de conciencia (Actas del VI Congresso International de Derecho Ecclesiástico del Estado, Valencia 28–30 mayo 1992), red. G. Izquierdo, J. Escrivá Ivars, Paterna 1993, s. 23–36.
19.European Court of Human Rights, Guide on Article 9 of the Convention on Human Rights – Freedom of thought, conscience and religion [last update on 31 August 2020], https://www.echr.coe.int/Documents/Guide_Art_9_ENG.pdf (dostęp: 12.04.2021).
20.Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2014.
21.Kubala M., Wolność sumienia w orzecznictwie europejskim, w: Problemy z sądową ochroną praw człowieka, red. R. Sztychmiler, J. Krzywkowska, Olsztyn 2012, s. 389–406.
22.Kubala M., Obiezione di coscienza e rivendicazione abortista in Europa, Romae 2013.
23.Kubala M., Ochrona wolności sumienia w artykule 10 Karty Praw Podstawowych, w: Aktualne problemy wolności myśli, sumienia i wyznania, red. P. Stanisz, A.M. Abramowicz, M. Zawiślak, Lublin 2015, s. 205–212.
24.Kubala M., L’obiezione di coscienza all’aborto come esempio di riconoscimento giuridico dell’etica professionale sanitaria. La situazione in Europa, w: Il volto del lavoro professionale. Servizio alla famiglia e alla società (Atti del Convegno Pontificia Università alla Santa Croce, 19–20 ottobre 2017), red. F.J. Insa Gόmez, t. V/5, Roma 2018, s. 267–283.
25.Le Goff J., O długie średniowiecze, w: Świat średniowiecznej wyobraźni, Warszawa 1997, s. 25–32.
26.Lillo P., Globalizzazione del diritto e fenomeno religioso, Torino 2012, s. 45–46.
27.Maciejewski M., Doktrynalne ujęcie relacji prawo naturalne – prawo stanowione od starożytności do czasów oświecenia, „Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa” 8 (2015) 2, s. 107–132.
28.Martín de Agar J.T., Diritto e obiezione di coscienza, w: I diritti fondamentali nell’Unione Europea. La Carta di Nizza dopo il Trattato di Lisbona, red. P. Gianniti, Bologna–Roma 2013, s. 974–1010.
29.Orzeszyna K., Klauzula sumienia jako gwarancja realizacji prawa do wolności sumienia, „Medyczna Wokanda” 9 (2017) 22, s. 17–29.
30.Lafitte J., Storia dell’obiezione di coscienza e differenti accezioni del concetto di tolleranza, w: La coscienza cristiana a sostegno del diritto alla vita (Atti della tredicesima assemblea generale della PAV, Città del Vaticano, 23–25 febbraio 2007), red. E. Sgreccia, Città del Vaticano 2008, s. 112–140.
31.López Barahona M., Obiezione di coscienza el campo della ricerca biomedica, w: La coscienza cristiana a sostegno del diritto alla vita (Atti della tredicesima assemblea generale della PAV, Città del Vaticano, 23–25.02.2007), red. E. Sgreccia, J. Laffitte, Città del Vaticano 2008, s. 197–201.
32.Nawrot O., Klauzula sumienia w zawodach medycznych w świetle standardów Rady Europy, „Zeszyty Prawnicze” 3 (2012) 35, s. 11–22.
33.Navarro-Valls R., Martínez Torrón J., Conflictos entre conciencia y ley. Las objeciones de conciencia, Madrid 2011.
34.Palomino P., [hasło:] Objeción de conciencia, w: Diccionario general de derecho canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. V, Navarra 2012, s. 661.
35.Pawlikowski J., Prawo do wyrażania sprzeciwu sumienia przez personel medyczny – problemy etyczno-prawne, „Prawo i Medycyna” 11/13 (2009) 36, s. 106–118.
36.Piechowiak M., Filozofia praw człowieka, Lublin 1999.
37.Szymanek J., Konstytucjonalizacja prawa do wolności myśli sumienia religii i przekonań, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 10 (2007), s. 89–114.
38.Turchi V., I nuovi volti di Antigone. Le obiezioni di coscienza nell’esperienza giuridica contemporanea, Roma 2009, s. 123–135.
39.Waszczuk-Napiórkowska J., Opinia prawna dotycząca wolności sumienia w konstytucjach krajów Unii Europejskiej, „Zeszyty Prawnicze BAS” 9/3 (2012) 35, s. 231–255.
40.Zoll A., Klauzula sumienia, w: Sprzeciw sumienia w praktyce medycznej – aspekty etyczne i prawne, red. P. Stanisz, J. Pawlikowski, M. Ordon, Lublin 2014, s. 77–96.
41.Zubik M., Problem aborcji w dokumentach i orzecznictwie sądowym, Warszawa 1997.