Autobiografia Literatura Kultura Media

ISSN: 2353-8694    OAI    DOI: 10.18276/au.2019.1.12-03
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Lista wydań / nr 1 (12) 2019
Śmierć zwierząt w narracjach autobiograficznych osadników na "Ziemiach Odzyskanych". Uwagi o obecności

Autorzy: MAŁGORZATA PRACZYK ORCID
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Historii
Słowa kluczowe: śmierć zwierzęta pamięć wspomnienia Ziemie Odzyskane
Data publikacji całości:2019-01-31
Liczba stron:15 (41-55)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł podejmuje problematykę obecności zwierząt we wspomnieniach osadników przybywających po II wojnie światowej na "Ziemie Odzyskane". Teksty powstające na konkursy pamiętnikarskie rozpisywane po wojnie stanowią unikalny wgląd w życie prywatne i codzienne doświadczenia osadników, czyli tematy wcześniej niepodejmowane w opracowaniach poświęconych dziejom powojennych migracji na te obszary. Obecność zwierząt była bardzo często i na różne sposoby akcentowana w tych źródłach. Za szczególny przypadek tej obecności uznałam śmierć zwierząt, której w narracjach autobiograficznych osadników poświęcano wiele miejsca. Wątek ten jest o tyle ciekawy, że daje wgląd w różne typy relacji między ludźmi a zwierzętami, które na najbardziej podstawowym poziomie można podzielić na te charakteryzujące się empatią oraz te, które cechuje zupełny brak wrażliwości. Opisy śmierci zwierząt pozwalają także dostrzec niejednoznaczność międzygatunkowych zależności ludzi i nie-ludzi, a także znoszą stereotypowy podział świata przebiegający na linii: ludzie–zwierzęta i dają szansę na wyznaczenie innych linii dystynkcji.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Baratay, Éric. Zwierzęcy punkt widzenia. Inna wersja historii. Tłum. Paulina Tarasewicz. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku, 2014.
2.Barcz, Anna. Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe, 2016.
3.Braidotti, Rosi. Po człowieku. Tłum. Joanna Bednarek, Agnieszka Kowalczyk. Warszawa: Wydaw¬nictwo Naukowe PWN, 2014.
4.Burt, Jonathan. Szczur. Tłum. Andrzej Leśniak. Kraków: Universitas, 2006.
5.Czerniakiewicz, Jan. Repatriacja ludności polskiej z ZSRR. 1944–1948. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987.
6.Derrida, Jacques. L’animal que donc je suis. Paris: Galilée, 2006.
7.Dulczewski, Zygmunt, Andrzej Kwilecki, oprac. Pamiętniki osadników ziem odzyskanych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1970.
8.Dziurzyński, Patrycy. Osadnictwo rolne na Ziemiach Odzyskanych. Warszawa: Ludowa Spółdziel¬nia Wydawnicza, 1983.
9.Fernández-Armesto, Felipe. Więc myślisz, że jesteś człowiekiem? Krótka historia ludzkości. Tłum. Paweł Kruk. Poznań: Rebis, 2006.
10.Gerlich, Halina. „Obrazy świata minionego – oswajanie Ziem Zachodnich. Analiza jednego przy¬padku w świetle relacji autobiograficznych”. Etnografia Polska, 38 (1994), 1–2: 25–50.
11.Gosk, Hanna. „«Niby w pogoni, niby w ucieczce…». Autobiografia pograniczna w warunkach pol¬skich – jeden zgrzebny przykład o pewnej reprezentatywności”. W: Autobiografie (po)graniczne, red. Tatiana Czerska, Inga Iwasiów, 241–256. Kraków: Universitas, 2016.
12.Haraway, Donna. The Companion Species Manifesto. Dogs, People, and Significant Others. Chicago: Prickly Paradigm Press, 2000.
13.Haraway, Donna. When Species Meet. Minneapolis–London: University of Minnesota Press, 2008.
14.Izdebski, Adam. Średniowieczni Rzymianie i przyroda. Interdyscyplinarna historia środowiskowa. Kraków: Historia Iagellonica, 2018.
15.Kaźmierska, Kaja. Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady. Kraków: Nomos, 2008.
16.Kaźmierska, Kaja. „Szkoła Chicago. Wprowadzenie”. W: Metoda biograficzna w socjologii. Antologia tekstów, red. Kaja Kaźmierska, 17–30. Kraków: Nomos, 2012.
17.Kersten, Krystyna. Repatriacja ludności polskiej po II wojnie światowej. Studium historyczne. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1974.
18.Kersten, Krystyna, Tomasz Szarota. Wstęp do Wieś polska 1939–1948. Materiały konkursowe, oprac. Krystyna Kersten, Tomasz Szarota. T. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967.
19.Konczal, Agata Agnieszka. Antropologia lasu. Leśnicy a percepcja i kształtowanie wizerunków przy¬rody w Polsce. Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UAM – IBL PAN. Wydawnictwo, 2017.
20.Kosiński, Krzysztof. „Pamiętnikarstwo konkursowe jako źródło historyczne”. Polska 1944/45–1989. Studia i Materiały 6 (2003): 133–145.
21.Latour, Bruno. Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Tłum. Agata Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2009.
22.Łach, Stanisław. Osadnictwo miejskie na ziemiach odzyskanych w latach 1945–1950. Słupsk: Wyż¬sza Szkoła Pedagogiczna, 1996.
23.Łach, Stanisław. Osadnictwo wiejskie na ziemiach zachodnich i północnych Polski w latach 1945–1950. Słupsk: Wyższa Szkoła Pedagogiczna, 1983.
24.Łaptos, Józef. Humanitaryzm i polityka. Pomoc UNRRA dla Polski i polskich uchodźców w latach 1944–1947. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 2018.
25.Mach, Zdzisław. Niechciane miasta. Migracja i tożsamość społeczna. Kraków: Universitas, 1998.
26.Praczyk, Małgorzata. Pamięć środowiskowa we wspomnieniach osadników na „Ziemiach Odzyska¬nych”. Poznań: Wydawnictwo Instytutu Historii UAM, 2018.
27.Szarota, Tomasz. „Dokumenty autobiograficzne w badaniach dziejów najnowszych”. Pamiętni¬karstwo Polskie 4 (1972): 76–84.
28.Wylegała, Anna. Przesiedlenia a pamięć. Studium (nie)pamięci społecznej na przykładzie ukraińskiej Galicji i polskich „Ziem Odzyskanych”. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014.
29.Żółkoś, Monika, „Mikro-formy i makro-lęki. Owady jako wyzwanie dla animal studies”. W: Zwie¬rzęta i ich ludzie. Zmierzch antropocentrycznego paradygmatu, red. Anna Barcz, Dorota Łagodzka, 34–45. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Wydawnictwo, 2015.
30.Archiwum Akt Nowych, Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa, Pamiętniki Ziem Zachodnich, sygn. 11959, J. Krukowski.
31.Instytut Zachodni w Poznaniu, Pamiętnik Osadnika Ziem Odzyskanych, 1957, sygn. P125, J. Nogat (pseud.).
32.Instytut Zachodni w Poznaniu, Pamiętnik Osadnika Ziem Odzyskanych, 1957, sygn. P194, W. Duszenko.
33.Instytut Zachodni w Poznaniu, Pamiętnik Osadnika Ziem Odzyskanych, 1957, sygn. P219, F. Kubiszyn.
34.Instytut Zachodni w Poznaniu, Pamiętnik Osadnika Ziem Odzyskanych, 1957, sygn. P138, S. Mróz.
35.Instytut Zachodni w Poznaniu, Pamiętnik Osadnika Ziem Odzyskanych, 1957, sygn. P108, S. Pawlus.
36.Książnica Pomorska im. S. Staszica w Szczecinie, Dzieje szczecińskich rodzin, 1970, sygn. P-15, J. Kmito.
37.Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Moje życie na Warmii i Mazurach, 1984–1985, sygn. R-822, F. Murawa.
38.Ośrodek Badań Naukowych im. W. Kętrzyńskiego w Olsztynie, Moje życie na Warmii i Mazurach, 1964, sygn. R-46, M. Sokołowski.
39.Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Pamiętniki trzech pokoleń mieszkańców Ziem Odzyskanych, sygn. A3156, Wol. 99, M. Świętosław.
40.Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu, Pamiętniki trzech pokoleń mieszkańców Ziem Odzyskanych, sygn. A3156, Wol. 6, Piotr Rudnicki.