Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2022.1.18-11
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / nr 1 (18) 2022
Dlaczego (auto)biografie? Literatura dokumentu osobistego kiedyś i dziś
(Why (Auto)biographies? Personal Document Literature in the Past and Today)

Authors: ANNA PEKANIEC ORCID
Uniwersytet Jagielloński
Keywords: autobiography biography epistolography theory diaries
Data publikacji całości:2022-12
Page range:20 (125-144)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

This text is a review of selected ways of defining autobiography and biography, showing the specificity of each genre of personal writing, as well as indicating points of contact and exposing mutual dependencies. The (auto)biographical theories of e.g. Małgorzata Czermińska, Phillipe Lejeune, George Mish combined with theoretical approaches to biography by Jerzy Jarniewicz, Lucyna Marzec, Michał Paweł Markowski, complemented by a gender component, not omitting also the specificity of letters as a genre more strongly related to autobiography than biography, served to indicate the reasons for the permanent attractiveness of personal document literature. Moreover, by taking into account narrative theories of identity, an attempt was made to reconstruct possible constructions of the (autobiographical) subject. The whole article (in an extended version) was delivered as an inaugural lecture during the opening of the Biography and Autobiography Research Workshop at the Faculty of Polish Studies of the Jagiellonian University.
Download file

Article file

Bibliography

1.Anderson, Linda. Autobiography, wyd. 2. London – New York: Routledge, 2011.
2.Beauvoir, Simon de. „«The Art of Fiction» wiosna–lato 1965, nr 35. Rozmawiała Madeleine Gobeil”, tłum. z franc. Bernard Frechtman. W: Sztuka opowieści. Wywiady z pisarkami z „The Paris Review”. Tłum. Adama Pluszka, Łukasz Buchalski, 7–27. Wrocław: Książkowe Klimaty, 2017.
3.Benton, Michael. „Biografia teraz i kiedyś”. Tłum. Anna Pekaniec. Dekada Literacka 4/5 (2010): 10–25.
4.Bolecki, Włodzimierz, Nycz, Ryszard, red. Narracja i tożsamość. 1: Narracje w kulturze, 2: Antro¬pologiczne aspekty literatury. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2004.
5.Bonowicz, Wojciech. „Radość, że nie wie się wszystkiego. Kilka uwag o pisaniu biografii”. Dekada Literacka 4/5 (2010): 48–52.
6.Bourdieu, Pierre. „Złudzenie biograficzne”. W: Pierre Bourdieu, Rozum praktyczny. O teorii działa¬nia. Tłum. Joanna Stryjczyk, 62–68. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004.
7.Burek, Tomasz. Zamiast powieści. Warszawa: Czytelnik, 1971.
8.Cavarero, Adriana. Relating Narratives. Storytelling and Selfhood. London: Routledge, 2000.
9.Clifford, James L. Od kamyków do mozaiki. Zagadnienia biografii literackiej. Tłum. Anna Mysłowska. Warszawa: Czytelnik, 1978.
10.Czermińska, Małgorzata. Autobiograficzny trójkąt. Świadectwo, wyznanie i wyzwanie. Kraków: Uni¬versitas, 2000.
11.Czermińska, Małgorzata. „O autobiografii i autobiograficzności”. W: Autobiografia, red. Małgo¬rzata Czermińska, 5–17. Gdańsk: słowo / obraz terytoria 2009.
12.Czermińska, Małgorzata. „Autobiografia i metafory”. W: Projekt na daleką metę. Prace ofiarowane Ryszardowi Nyczowi, red. nauk. Zdzisław Łapiński, Anna Nasiłowska, 99–107. Warszawa: Insty¬tut Badań Literackich PAN, 2017.
13.Foltyniak, Anna. Między „pisać Nałkowską” a Nałkowskiej „czytaniem siebie”. Narracyjna tożsamość podmiotu w „Dziennikach”. Kraków: Universitas, 2004.
14.Gajewska, Agnieszka. „Zwrot biograficzny w krytyce feministycznej”. W: 20 lat literatury polskiej 1989–2009. Idee, ideologie, metodologie, red. Arleta Galant, Inga Iwasiów, 97–106. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2010.
15.Giddens, Anthony. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007.
16.Gitkiewicz, Olga. Krahelska. Krahelskie. Warszawa: Dowody na Istnienie, 2021.
17.Grochowski, Grzegorz. Pamięć gatunków. Ponowoczesne dylematy atrybucji gatunkowej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN : Stowarzyszenie Pro Cultura Litteraria, 2018.
18.Gusdorf, Georges. „Warunki i ograniczenia autobiografii”. Tłum. Janusz Barczyński. W: Autobio¬grafia, red. Małgorzata Czermińska, 19–46. Gdańsk: słowo / obraz terytoria, 2009.
19.Iwasiów, Inga. Gender dla średnio zaawansowanych. Warszawa: W.A.B., 2004.
20.Iwasiów, Inga. Odmrażanie. Literatura w potrzebie. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersy¬tetu Szczecińskiego, 2020.
21.Jarniewicz, Jerzy. „Palec biografa”. Książki w Tygodniku 3 (2010): 7–9.
22.Jakubowski, Piotr. Pułapki tożsamości. Między narracją a literaturą. Kraków: Universitas, 2016.
23.Lejeune, Philippe. Pakt autobiograficzny. W: Philippe Lejeune, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Baroszyńska. Kraków: Universitas, 2001.
24.Legeżyńska, Anna. „Biografistyka jako hermeneutyczne wyzwanie”. Teksty Drugie 6 (2019): 13–27.
25.Leoński, Jacek. „Różne sposoby ujmowania metody biograficznej”. W: O biografii i metodzie bio¬graficznej, red. Teresa Rzepa, Jacek Leoński, 25–32. Poznań: Nakom, 1993.
26.Markowski, Michał Paweł. „Cień biografa”. Książki w Tygodniku 3 (2010): 2–4.
27.Marzec, Lucyna. „Archiwum w biografii. Biograf/ka w archiwum”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 35 (2019): 371–391.
28.Misch, Georg. „Pojęcie i źródło autobiografii”. W: Georg Misch, O postaciach osobowości. Pojęcia i źródło autobiografii. Tłum., oprac., posłowie Elżbieta Paczkowska-Łagowska, 83–114. Kra¬ków: Księgarnia Akademicka, 2020.
29.Müller, Herta. „«The Art of Fiction» jesień 2014, nr 225. Rozmawiał Philip Boehm”. W: Sztuka powieści. Wywiady z pisarkami z „The Paris Review”. Tłum. Adam Pluszka, Łukasz Buchalski, 502–535. Wrocław: Książkowe Klimaty, 2017.
30.Nałkowska, Zofia. Dziennik, t. 4, cz. 2 (1936–1939). Wstęp i komentarz Hanna Kirchner. Warszawa: Czytelnik, 1988.
31.Nałkowska, Zofia. Dzienniki czasu wojny (1939–1944). Warszawa: Czytelnik, 1970.
32.Nasiłowska, Anna. „Biografie. Zwrot biograficzny”. Dwutygodnik 10 (2009). Dostęp 24.09.2021. https://www.dwutygodnik.com/artykul/553-biografie-zwrot-biograficzny.html.
33.Nasiłowska, Anna. „Przełom anty-antybiograficzny”. Nowa Dekada Krakowska 2/3 (2018): 8–12.
34.Saunders, Max. Self-impression. Life-Writing, Autobiografiction, and the Forms of Modern Literature. Oxford: Oxford University Press, 2013.
35.Pekaniec, Anna. Autobiografki. Szkice o literaturze dokumentu osobistego kobiet. Kraków: Wydaw¬nictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2020.
36.Podsiadło, Magdalena. Autobiografizm filmowy jako ślad podmiotowej egzystencji. Kraków: Uni¬versitas, 2013.
37.Rosner, Katarzyna. Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas, 2003.
38.Sendyka, Roma. Od kultury ja do kultury siebie. O zwrotnych formach w projektach tożsamościowych. Kraków: Universitas, 2015.
39.Skwarczyńska, Stefania. Teoria listu. Lwów: Towarzystwo Naukowe, 1937.
40.Smith, Sidonie, Watson, Julia. „Wprowadzenie. Koncepcje podmiotowości w kobiecych prakty¬kach autobiograficznych”. Tłum. Aleksandra Grzemska, Małgorzata Wesołowska. W: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. nauk. Agnieszka Gajewska. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2012.
41.Strawson, Galen. „Against Narrativity”. Ratio (new series) 17 (2004): 428–452.
42.Sturrock, John. „Nowy wzorzec autobiografii”. Tłum. Grażyna Cendrowska. W: Autobiografia, red. Małgorzata Czermińska, 126–144. Gdańsk: słowo / obraz terytoria, 2009.
43.Szczepański, Jan. „Metoda biograficzna”. W: Jan Szczepański, Odmiany czasu teraźniejszego, 573–607. Warszawa: Książka i Wiedza, 1971.
44.Woolf, Virginia. „Sztuka biografii”. W: Virginia Woolf, Eseje wybrane. Tłum. Magda Heydel, wybór i oprac. Magda Heydel, Roma Sendyka, posłowie Roma Sendyka, 315–322. Kraków: Karak¬ter, 2015.
45.Zimand, Roman. Diarysta Stefan Ż. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990.
46.Znaniecki, Florian. Metoda socjologii. Tłum. i wstęp Elżbieta Hałas. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.