Autobiografia Literatura Kultura Media


ISSN: 2353-8694     eISSN: 2719-4361    OAI    DOI: 10.18276/au.2020.1.14-10
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS

Issue archive / nr 1 (14) 2020
Bunt i melancholia. Obraz życia anarchisty w Memuarn fun Lejbn
(Rebellion and melancholy. An image of anarchist life in Memuarn fun Leybn)

Authors: PIOTR LASKOWSKI ORCID
Uniwersytet Warszawski
Keywords: Leyb Berkenvald “Leyb the Anarchist ” Jewish anarchism individualist anarchism history of affects queerstory
Data publikacji całości:2020
Page range:31 (185-215)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstract

The subject of the paper is a unique autobiographical text written in interwar Poland by a Jewish anarchist. A small booklet in Yiddish, Memuarn oder shpliters fun a lebn fun Leybn (also known as Memuarn fun Leybn) was published in 1933 in Łódź; the Polish translation appeared in 2017 under the title Memuary albo okruchy z życia Lejba. In the first part of the paper the author of the text, Leyb Berkenvald, known as “Leyb the Anarchist,” is identified and described, with a focus on the social milieu to which he belonged, and his position on the map of interwar anarchism. In the second part, Leyb’s autobiography is analyzed from the perspective of the microhistory of affects to reveal an alternative form of male subjectivity emerging from the text, which countered the dominant, heteronormative model of masculinity. This specific form of subjectivity is interpreted – both in its hopes and disappointments – in the context of an unattainable messianic community which Leyb strove to conceive.
Download file

Article file

Bibliography

1.Źródła niepublikowane:
2.International Institute of Social History w Amsterdamie. Federación Anarquista Ibérica Archives, Archivo de la oficina de propaganda exterior CNT/FAI, Augustin Souchy, sygn. 41D.
3.Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie. Archi¬wum Ringelbluma, sygn. ARG I 1412, ARG I 1415, ARG I 1392.
4.Źródła publikowane, wspomnienia, opracowania:
5.Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. T. 3: Relacje z Kresów, oprac. Andrzej Żbikowski. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny IN-B, 2000.
6.Armand, Émile. L’homosexualité, l’onanisme et les individualistes. Paris: Édition de l’En dehors, 1931.
7.Avrich, Paul. The Russian Anarchists. Princeton: Princeton University Press, 1967.
8.Boyarin, Daniel. Unheroic Conduct. The Rise of Heterosexuality and the Invention of the Jewish Man. Berkeley: University of California Press, 1997.
9.Chwedoruk, Rafał. Ruchy i myśl polityczna syndykalizmu w Polsce. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2011.
10.Cygielstrejch, Adam. „Twórczość psychologiczna Edwarda Abramowskiego”. Przegląd Filozoficzny 22 (1919): 1–12.
11.Fuks, Chaim Leib. Lodż szel majle. Tel Awiw: I.L. Perec Farlag, 1972.
12.Ginzburg, Carlo. „Tropy. Korzenie paradygmatu poszlakowego”. Tłum. Tadeusz Sierotowicz. Zagad¬nienia Filozoficzne w Nauce 39 (2006): 8–65.
13.Goldkorn, Icchok. Lodżer portretn: umgekumene jidisze szrajber un tipn. Tel Awiw: Ha-Menora, 1963.
14.Goldman, Emma. Anarchizm i inne eseje. Tłum. Jagoda Dolińska, Andrzej Grzybowski, Piotr Laskow¬ski, Maciej Łagodziński, Gabriela Łazarkiewicz, Sebastian Matuszewski. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka, 2015.
15.Gonczarok, Mosze. Piepiel naszich kostrow. Oczerki istorii jewriejskowo anarchistskowo dwiżenija (idisz-anarchizm). Jerusalim: Izdatielstwo „Problemen”, 2002.
16.Grave, Jean. L’individu et la société. Paris: P.-V. Stock, 1897.
17.Grinberg, Daniel. „Formes de la militance juive radicale en Pologne”. W: Juifs et anarchistes. Histo¬ire d’une rencontre, red. Amedeo Bertolo, 159–171. Tłum. Patricia Farazzi, Marianne Enckell, Jean-Manuel Traimond. Paris–Tel Aviv: Éditions de l’Eclat, 2008.
18.Grinberg, Daniel. „Il radicalismo ebraico in Polonia”. W: L’anarchico e l’ebreo. Storia di un incontro, red. Amedeo Bertolo, 165–178. Milano: Elèuthera, 2001.
19.Grinberg, Daniel. Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870–1914. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
20.Halper, Shaun Jacob. „Coming Out of the Hasidic Closet. Jiři Mordechai Langer (1894–1943) and the Fashioning of Homosexual-Jewish Identity”. Jewish Quarterly Review 101 (2011), 2: 189–231.
21.Halperin, David. „Jak uprawiać historię męskiego homoseksualizmu?”. Tłum. Joanna Bednarek. W: Teorie wywrotowe. Antologia przekładów, red. Agnieszka Gajewska, 605–662. Poznań: Wydaw¬nictwo Poznańskie, 2012.
22.Hirszauge, Eliezer. Spełniające się marzenie. Wspomnienia o ruchu anarchistycznym w Polsce 1928– 1946. Tłum. Magdalena Siek. Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa Trojka, 2019.
23.Hoffman, Matthew. From Rebel to Rabbi. Reclaiming Jesus and the Making of Modern Jewish Culture. Stanford: Stanford University Press, 2007.
24.Ilany, Ofri. „Homo-Semitism: Jewish Men, Greek Love and the Rise of Homosexual Identity”. W: Internal Outsiders – Imagined Orientals? Antisemitism, Colonialism and Modern Constructions of Jewish Identity, red. Ulrike Brunotte, Jürgen Mohn, Christina Späti, 131–142. Würzburg: Ergon Verlag, 2017.
25.Kaufman, Mojżesz. „Początki roboty żydowskiej PPS”. Niepodległość 7 (1933): 335–350.
26.Kaufman, Mojżesz. „Przyczynki do historii Żydowskiej Organizacji PPS”. Niepodległość 12 (1935): 22–52.
27.Kieval, Hillel J. „Imagining ‘Masculinity’ in the Jewish Fin de Siècle”. Studies in Contemporary Jewry 16 (2000): 142–155.
28.Kozłowski, Józef. Śpiewy proletariatu polskiego. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1977.
29.Langer, Georg. Die Erotik der Kabbala. Prag: Josef Flesch, 1923.
30.Laskowski, Piotr. „O materiałach Mojżesza Kaufmana w Archiwum Ringelbluma”, w: Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 36: Uzupełnienia, oprac. Eleonora Bergman, Tadeusz Epsztein (Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny, 2020), 364–374.
31.Laskowski, Piotr. „«Zaczęłam filozofować, rozmyślać, szukać odpowiedzi na dręczące mnie kwestie». Wspomnienia Edwardy (Etli) Bomsztyk: biografia, emancypacja, polityka”. Praktyka Teo¬retyczna 1 (2017): 84–129.
32.Löwy, Michael. Redemption and Utopia. Jewish Libertarian Thought in Central Europe. A Study in Elective Affinity. Tłum. Hope Heaney. Stanford: Stanford University Press, 1992.
33.Maitron, Jean. Le mouvement anarchiste en France. T. 1: Des origines à 1914. Paris: Gallimard, 1975.
34.Malatesta, Errico. „Lo sciopero armato”. Il lungo esilio londinese 1900–1913. Milano: Zero in Con¬dotta, 2015.
35.Marek, Paweł Lew. Na krawędzi życia. Wspomnienia anarchisty 1943–44. Kraków: Wydawnictwo „Dąb”, 2006.
36.Marks, Karol, Fryderyk Engels. „Ideologia niemiecka”. Tłum. Salomon Filmus, Kazimierz Błeszyń¬ski. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła. T. 3, 9–619. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
37.Marks, Karol, Fryderyk Engels. „Święta rodzina, czyli krytyka krytycznej krytyki. Przeciwko Bru¬nonowi Bauerowi i spółce”. Tłum. Salomon Filmus, Tadeusz Kroński. W: Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła. T. 2, 3–262. Warszawa: Książka i Wiedza, 1961.
38.Marzec, Wiktor. Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne. Łódź– Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Universitas, 2016.
39.Marzec, Wiktor. „The Birth of the Militant Self. Working-Class Memoirs of Late Russian Poland”. East Central Europe 46 (2019): 29–51.
40.„Memuary albo okruchy z życia Lejba”. Tłum. Anna Jakimszyn-Gadocha. W: Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939), red. Krystyna Radziszew¬ska, Dariusz Dekiert, Ewa Wiatr, 240–265. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017.
41.Menes-Frajnd, Hersz. Niczes filozofie, Warsze: nakładem El. Hirszauge, 1939.
42.Moseley, Marcus. Being For Myself Alone: Origins Of Jewish Autobiography. Stanford: Stanford University Press, 2006.
43.Patten, John, red. Yiddish Anarchist Bibliography. London–Cambridge: Kate Sharpley Library, 1998.
44.Podręczny rejestr handlowy 1926. Łódź: Nakładem Wydawnictwa Księgi Prawomocnych Podpisów Przemysłu, Handlu i Finansów, 1926.
45.Puławer, Mosze. Ararat. Tel Awiw: I.L. Perec Farlag, 1972.
46.Radziszewska, Krystyna, Dariusz Dekiert, Ewa Wiatr, red. Sztetl, szund, bunt i Palestyna. Antologia twórczości literackiej Żydów w Łodzi (1905–1939). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódz¬kiego, 2017.
47.Rappaport, Herman. Anarchizm i anarchiści na ziemiach polskich do 1914 roku. Warszawa: Pań¬stwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
48.Strauss, Leo. „Prześladowanie i sztuka pisania”. W: Leo Strauss, Sokratejskie pytania. Tłum. Paweł Maciejko, 107–121. Warszawa: Fundacja „Aletheia”, 1998.
49.Trunk, Jechiel Jeszaja. Pojln. Obrazy i wspomnienia z Łodzi. Tłum. Anna Clarke. Łódź: Wydawnic¬two Tygiel Kultury, 1997.
50.Weissenberg, I.M. „A Shtetl”. W: A Shtetl and Other Yiddish Novellas. Tłum. Ruth R. Wisse. Detroit: Wayne State University Press, 1986.
51.Wierzchoś, Dariusz, Michał Przyborowski. „Anarchizm polski w latach 1918–1926. Na drodze do utworzenia Anarchistycznej Federacji Polski”. Scripta Historica 22 (2016): 191–210.
52.Wierzchoś, Dariusz, Michał Przyborowski. Machno w Polsce. Poznań: Oficyna Wydawnicza Brac¬twa Trojka, 2012.
53.Wilde, Oscar. De Profundis. Listy i impresje więzienne. Tłum. Róża Centnerszwerowa. Warszawa: Vita Nuova, 1992.
54.Zackiewicz, Grzegorz. Syndykalizm w polskiej refleksji i rzeczywistości politycznej I połowy XX wieku. Kraków: Avalon, 2013.
55.Zandberg, Adrian. „Anarchistyczna Federacja Polski. Polscy anarchiści w dwudziestoleciu mię¬dzywojennym”. Przegląd Historyczny 93 (2002), 1: 31–52.
56.Zimmer, Kenyon. Immigrants against the State. Yiddish and Italian Anarchism in America. Urbana– Chicago–Springfield: University of Illinois Press, 2015.