Acta Iuris Stetinensis

Efekty pracy naukowej stanowią dobro wspólne. Dla nauki szkodliwe jest jednak przyzwalania na nieuczciwe przejmowanie rezultatów pracy naukowców. Szczególny charakter utworów naukowych jest źródłem pewnych problemów, które pojawiają się wówczas, gdy zachodzi konieczność ustalenia zakresu ochrony tego typu dzieł. Art. 1 ust. 21 prawa autorskiego mówi bowiem: ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne. Nie ulega wątpliwości, że odwołanie się do tezy o ochronie wyłącznie formy w znacznym stopniu ułatwia rozstrzygnięcie wielu sporów. Tak czytelne kryterium pozwala z łatwością ustalić, czy inne dzieło zostało stworzone z naruszeniem cudzego prawa do autorstwa, czy też jest ono samodzielnym utworem, mającym swe źródło w umyśle tego, kto podaje się za jego autora. Ponieważ kryterium formy jest sprawdzalne, gwarantuje ono obiektywność dokonywanej oceny. Ten „ślad”, którym jest forma wyrażenia, pozostawiony przez twórcę w procesie odkrywania obiektywnych prawd pozwala ocenić cały proces badawczy. Oparcie się na porównaniu formy przy badaniu zarzutu naruszenia prawa do autorstwa stanowi rodzaj ułatwienia dowodowego. Nie oznacza to jednak, iż treść dzieła powinna pozostawać poza zasięgiem ochrony. Zasługuje na nią wówczas, gdy wykazuje ona cechy indywidualnej twórczości. Stwierdzenie to odnosi się przede wszystkim do tego typu dzieł, w których nakreślenie linii granicznej pomiędzy formą a treścią albo nie jest w ogólne możliwe, albo nastręcza znacznych trudności. To właśnie w przypadku tego typu dzieł naukowych szczególnego znaczenia nabiera postulat postrzegania utworu jako pewnej harmonicznej całości. Prawo autorskie chroni połączenie formy i treści, chroni indywidualizm twórczy przybierający postać dzieła. Stwierdzenie to nie zmienia faktu, że rezultaty badań naukowych są dobrem wspólnym, z którego nie tylko mamy prawo, ale wręcz obowiązek czynić użytek.