Acta Iuris Stetinensis

Wcześniej: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Acta Iuris Stetinensis

ISSN: 2083-4373    OAI    DOI: 10.18276/ais.2015.12-04
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  CEEOL  ERIH PLUS

Lista wydań / 4/2015 (12)
Czy teoria ewolucji może pomóc w uzasadnieniu kary kryminalnej? Od filozofii politycznej do nauk ewolucyjnych

Autorzy: Michał Peno
Uniwersytet Szczeciński
Słowa kluczowe: kara kryminalna odpowiedzialność karna prawo karne teoria ewolucji uzasadnienie karania
Data publikacji całości:2015
Liczba stron:20 (133-152)
Cited-by (Crossref) ?:
Liczba pobrań ?: 562

Abstrakt

Starania filozofów o usprawiedliwienie lub wyjaśnienie praktyki karania sięgają korzeniami początków historii prawa karnego. Współcześnie renesans przeżywa teoria ewolucji, której zasięg wydaje się na tyle szeroki, by w oparciu o nią próbować wyjaśniać podstawowe instytucje społeczne. Kara kryminalna należy do podstawowych instytucji funkcjonujących w niemal wszystkich społeczeństwach. Wydaje się, że można wyjaśnić i pośrednio uzasadnić karę kryminalną poprzez odwołanie się do teorii ewolucji, a przy tym próbować bronić poglądu, że kara kryminalna jest ewolucyjną odpowiedzią na znane wszystkim grupom ludzkim zjawisko psychopatii – przy założeniu, że psychopatia ma podłoże ewolucyjne. Co więcej, istnieje ogromna różnica między karą a zemstą, którą łatwo zauważyć właśnie na gruncie teorii ewolucji. Kara nie jest atawizmem, nie stanowi prymitywnej zemsty i nie można powiedzieć, że jest zła moralnie, bo praktyka karania jest nie tylko zdeterminowana, ale i najlepsza z możliwych.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Appiah K.A., Experiments in Ethics, Cambridge 2008.
2.Barnett R.E., Restytucja: nowy paradygmat sprawiedliwości karnej, w: Filozofia moralności. Wina, kara, wybaczenie, red. J. Hołówka, Warszawa 2000.
3.Bianchi H., Justice as Sanctuary. Toward a New System of Crime Control, Bloomington–Indianapolis 1994.
4.Boyd R., Richerson P.J., Punishment Allows the Evolution of Cooperation (or Anything Else) in Sizable Groups, „Ethology and Sociobiology” 1992, vol. 13.
5.Cane P., Responsibility in Law and Morality, Oxford, 2002.
6.Cathcart T., Dylemat wagonika, Warszawa 2014.
7.Christie N., Dogodna ilość przestępstw, Warszawa 2004.
8.Christie N., Granice cierpienia, Warszawa 1991. Contemporary Debates in Philosophy of Biology, red. F.J.Ayala, R. Arp, Oxford 2009.
9.Curry O., Who’s Afraid of the Naturalistic Fallacy?, „Evolutionary Psychology” 2006, nr 4.
10.Duff R. A., Answering for Crime, Oxford–Portland 2007.
11.Feinberg J., The Expressive Function of Punishment, „The Monist” 1965, nr 49.
12.Felthous A.R., Psychopathic disorders and criminal responsibility in the USA, „European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience” 2010, vol. 260.
13.Komentarz do ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary, red. M. Filar, Z. Kwaśniewski,D. Kala, Toruń 2003.
14.FitzPatrick W., Morality and Evolutionary Biology, http://plato.stanford.edu [Stanford Encyclopedia of Philosophy] (dostęp 15.08.2014).
15.Gaberle A., Od bezpieczeństwa prawnego do bezpieczeństwa osobistego (O kryzysie prawa karnego), „Państwo i Prawo” 2001, nr 5.
16.Gadacz T., Historia filozofii XX wieku. Nurty, t. 1, Kraków 2010.
17.Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2005. Gilbert M., Sociality and Responsibility: New Essays in Plural Subject Theory, Oxford 2000.
18.Glaser S., Kara odwetowa a kara celowa (zalety i wady teorii pragmatycznej, Lublin 1924.
19.Glenn A.L., Kurzban R., Raine A., Evolutionary theory and psychopathy, „Aggression and Violent Behavior” 2011, nr 5.
20.Goldman A., Toward a New Theory of Punishment, „Law and Philosophy” 1982, nr 1.
21.Górniok O., Przestępczość gospodarcza i jej zwalczanie, Warszawa 1994.
22.Griffin J., Sąd wartościujący, Warszawa 2000.
23.Gross J.T., Grudzińska-Gross I., Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach zagłady Żydów, Kraków 2011.
24.Haley J.O., Confession, Repentance and Absolution, w: Mediation and Criminal Justice: Victims, Offenders and Community, red. M. Wright, B. Galaway, London 1989.
25.Hart H.L.A., Eseje z filozofii prawa, Warszawa 2001.
26.Hirsch A. von, Uzasadnienie istnienia i wymiaru kary we współczesnym retrybutywizmie, „Ius et Lex” 2006, nr 1.
27.Hirsch H.J., Problem odpowiedzialności karnej osób prawnych, „Przegląd Prawa Karnego” 1993, z. 4.
28.Karaś T., Koncepcja czynu niedozwolonego w amerykańskiej teorii i filozofii prawa, Warszawa 2011.
29.Kochanowski J., O przekształcaniu się odpowiedzialności karnej, „Państwo i Prawo” 1978, nr 6. Koranyi K., Powszechna historia prawa, Warszawa 1976.
30.Krajewski K., Teorie kryminologiczne a prawo karne, Warszawa 1994. Królikowski M., Sprawiedliwość retrybutywna wobec sprawiedliwości naprawczej, „Ius et Lex” 2006, nr 1.
31.Kunderewicz C., Rzymskie prawo prywatne, Łódź 1995.
32.Kymlicka W., Współczesna filozofia polityczna, Warszawa 2009.
33.Levy K., Dangerous Psychopaths: Criminally Responsible But Not Morally Responsible. Subject to Criminal Punishment and to Preventive Detention, „San Diego Law Review” 2011, vol. 48.
34.Makarewicz J., Prawo karne. Wykład porównawczy z uwzględnieniem prawa obowiązującego w Rzeczpospolitej Polskiej, Lwów–Warszawa 1924.
35.Marek A., Prawo karne, Warszawa 2002.
36.Marmor A., Right-Based Justification of Punishment, „Israel Law Review” 1987–1988, nr 22.
37.Namysłowka-Gabrysiuk B., Odpowiedzialność karna osób prawnych, Warszawa 2003.
38.Nozick R., Anarchia, państwo i utopia, Warszawa 2010.
39.Nozick R., Philosophical Explanations, Cambridge, MA 1982.
40.Peacocke A., Drogi od nauki do Boga, Warszawa 2004.
41.Peno M., Nowoczesna polityka kryminalna w świetle koncepcji polityki tworzenia prawa Jerzego Wróblewskiego, w: Wpływ teorii Jerzego Wróblewskiego na współczesne prawoznawstwo, red. T. Bekrycht, M. Zirk-Sadowski, Warszawa 2011
42.Peno M., Postmodernizacja nauki prawa karnego – genezy i efekty, w: Teoria prawa. Między nowoczesnością a ponowoczesnością, red. A. Samonek, Kraków 2012 i n.
43.Podgórecki A., Łos M., Kurczewski J., Kwasniewski J., Założenia i podstawowe hipotezy badań dotyczących niektórych postaw moralnych i prawnych, „Etyka” 1967, nr 2.
44.Rejman G., Odpowiedzialność karna osób prawnych, „Przegląd Prawa Karnego” 1994, nr 11.
45.Ruse M., Is Darvinian Methaetics Possible (And If It Is, Is It Well Taken)?, w: Evolutionary Ethics and Contemporary Biology, red. G. Boniolo, G. De Anna, Cambridge 2006.
46.Ruse M., Evolutionary Naturalism, London 1995.
47.Schroeder D., Evolutionary Ethics, http://www.iep.utm.edu [Internet Encyclopedia of Philosophy] (dostęp 15.08.2014).
48.Schünemann B., The Role of the Victim Within the Criminal Justice System: A ThreeTiered Koncept, „Buffalo Criminal Law Review” 1999, nr 1. Seungbae P., Evolutionary Explanation of Psychopaths, „International Journal of Social Science Studies” 2013, vol. 2
49.Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 2005.
50.Świda W., Prawo karne, Warszawa 1982.
51.Szerer M., Karanie a humanizm, Warszawa 1964.
52.Trivers R.L., The Evolution of Reciprocal Altruism, „The Quarterly Review of Biology” 1971, vol. 1.
53.Utrat-Milecki J., Podstawy penologii. Teoria kary, Warszawa 2006.
54.Waal F. de, Primates and Philosophers, Princeton 2006.
55.Wenzel M., Okimoto T.G., Feather N.T., Platov M.J., Retributive and Restorative Justice, „Law and Human Behavior” 2008, vol. 32.
56.Wojciechowski B., Interkulturowe prawo karne. Filozoficzne podstawy karania w wielokulturowych społeczeństwach demokratycznych, Toruń 2009.
57.Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Cześć ogólna, Kraków 2012.
58.Zalewski W., Sprawiedliwość naprawcza. Początek ewolucji polskiego prawa karnego?, Gdańsk 2006.
59.Załuski W., Ewolucyjna filozofia prawa, Warszawa 2009. Zoll A., Materialnoprawna problematyka warunkowego umorzenia postępowania karnego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego CCCXLII, z. 62.
60.Zyzik R., Psychopatia – druga strona ewolucyjnej monety?, http://www.granicenauki. pl (dostęp 3.09.2014).