Analiza i Egzystencja


ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2020.51-02
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 51 (2020)
Kant i Leibniz o fatalizmie i ślepej konieczności

Autorzy: Wojciech Kozyra ORCID
Uniwersytet Warszawski, Wydział Filozofii i Socjologii, Instytut Filozofii, Zakład Filozofii Nowożytnej
Słowa kluczowe: Kan Leibniz fatalizm ślepa konieczność wolność determinizm
Data publikacji całości:2020
Liczba stron:21 (23-43)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

W artykule odpowiadam na pytanie, czym jest fatalizm i ślepa konieczność w filozofii Kanta i Leibniza. W szczególności interesuje mnie to, co dokładnie czyni konieczność „ślepą”, według tych myślicieli. W tym kontekście omawiam kwestię tego, czy „oświecenie” konieczności oznacza obniżenie jej stopnia. Na to pytanie odpowiadam negatywnie. Co do fatalizmu, to pokazuję, że odrzucenie tego poglądu przez Kanta i Leibniza powinno być raczej brane za wyraz roztropności niż filozofii. Zgodnie z tym pokazuję, czego nie pociąga za sobą ich negacja doktryny fatalizmu. Poza tym twierdzę, że rozjaśnienie znaczenia takich pojęć jak fatum, fatalizm i ślepa konieczność u Kanta i Leibniza stanowi dogodny „punkt obserwacyjny” dla zrozumienia ich – skądinąd różnych, rzecz jasna – koncepcji wolności.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Allison H. (1990), Kant’s Theory of Freedom, Cambridge: Cambridge University Press.
2.Beck L.W. (1969), Early German Philosophy. Kant and his predecessors, Cambridge: The
3.Belknap Press of Harvard University Press.
4.Frankel L. (1984), Being Able to do Otherwise Leibniz on Freedom and Contingency,
5.Studia Leibnitiana 16 (1), s. 45-59.
6.Hegel G.W.F. (1970), Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften, Erster Teil: Die
7.Wissenschaft der Logik. W: Werke in zwanzig Bänden, vol. 8, red. E. Moldenhauer, K. M. Michel, Frankfurt: Suhrkamp.
8.Hess L. (2011), Wstęp. W: G.W. Leibniz, Uwagi kytyczne o Spinozie. Tłum. L. Hess, Kraków:
9.Ośrodek Myśli Politycznej.
10.Kant-Lexikon (2015), vol 1, red. M. Willaschek, J. Stolzenberg, G. Mohr, S. Bacin, Berlin, Boston: De Gruyter.
11.Kant I. (2006), Metafizyka moralności. Tłum. E. Nowak, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
12.Kant I. (2017), Uzasadnienie metafizyki moralności. Tłum. M. Wartenberg, Wydawnictwo
13.Kęty: Antyk Marek Derewiecki.
14.Kant I. (2018), Korespondencja. Tłum. Mirosław Żelazny i in., Toruń: Wydawnictwo
15.Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
16.Kant I. (1957), Krytyka czystego rozumu. Tom II. Tłum. R. Ingarden, Warszawa:
17.Wydawnictwo Naukowe PWN.
18.Kant I. (2015), Krytyka praktycznego rozumu. Tłum. B. Bronstein, Wydawnictwo
19.Kuźniar A. (2016), W cieniu fatalizmu: problem wolności i odpowiedzialności w ramach
20.systemu metafizycznego G.W. Leibniza, Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 4 (100),
21.s. 355-370
22.Leibniz G.W. (1969b), Monadologia. W: G.W. Leibniz, Wyznanie wiary filozofa,
23.Rozprawa filozoficzna, Monadologia, Zasady natury i łaski oraz inne pisma filozoficzne. Tłum. S. Cichowicz, J. Domański, H. Krzeczkowski, H. Moese, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
24.Leibniz G.W (2001), Teodycea: o dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. Tłum.
25.Małgorzata Frankiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
26.Leibniz G.W. (1998), Korespondencja z Antoine’em Arnauldem. Tłum. S. Cichowicz, J.
27.Kopania, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
28.Leibniz G.W. (2011), Uwagi krytyczne o Spinozie. Tłum. L. Hess, Kraków: Ośrodek Myśli
29.Politycznej.
30.Leibniz G.W. (1969a), Rozprawa metafizyczna. W: G.W. Leibniz, Wyznanie wiary filozofa,
31.Mellin G.S.A. (1790), Encyclopädisches Wörterbuch der Kritischen Philosophie, vol. 2/2,
32.Jena, Lipsk: Fridrich Fromann.
33.Rilla P. (1973), Lessing und sein Zeitalter, Monachium: C.H. Beck,.
34.Schmidt C. Chr. E. (1795), Wörterbuch zum leichtern gebrauch der kantischen schriften,
35.Jena: Crökerschen Buchhandlung.
36.Willaschek M. (1992), Praktische Vernunft. Handlungstheorie und Moralbegründung bei
37.Kant, Stuttgart, Weimar: J.B. Metzler.