Analiza i Egzystencja

ISSN: 1734-9923     eISSN: 2300-7621    OAI    DOI: 10.18276/aie.2022.57-01
CC BY-SA   Open Access   DOAJ  ERIH PLUS  DOAJ

Lista wydań / 57 (2022)
Krytyka poznania w marburskiej szkole neokantyzmu: Hermanna Cohena ujęcie platońskiego idealizmu w perspektywie kantowskiej logiki transcendentalnej

Autorzy: Anna Musioł ORCID
Instytut Filozofii, Wydział Humanistyczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Słowa kluczowe: idealizm aprioryzm krytycyzm poznającego podmiotu logika transcendentalna matematyka sichere Hypothesis fakty nauki Platon – Cohen
Data publikacji całości:2022
Liczba stron:19 (5-23)
Cited-by (Crossref) ?:

Abstrakt

Artykuł jest próbą scharakteryzowania platońskiego idealizmu według wykładni Hermanna Cohena – filozofa w Polsce niemal zapomnianego; założyciela, a zarazem czołowego, obok Paula Natorpa i Władysława Tatarkiewicza, przedstawiciela marburskiej szkoły neokantyzmu. Tok analiz obejmuje cohenowskie tezy postawione przez filozofa w epistemologicznej pracy Platons Ideenlehre und die Mathematik. Postulaty, do których odwołuje się Cohen wiążą refleksję nad klasycznym idealizmem oraz statusem platońskiej idei z refleksją logiczno-matematyczną i zagadnieniem sichere Hypothesis jako hipotezy pewnej – hipotezy o statusie aksjomatu. W następstwie badań okazuje się, że określenie roli matematyki: arytmetyki i geometrii, staje się nieodzowne w zrozumieniu idealizmu zarówno starożytnego Platona, jak również nowożytnego Kanta. Obaj, Platon i Kant, akcentują znaczenie apriorycznej myśli, logiki czystego myślenia, logicznego rozumowania, poznawczej władzy intelektu, nauki oraz krytycyzmu jako drogi poznawczego, a zarazem kształtującego charakter, postępowania podmiotu poznającego Przeprowadzony w artykule wywód, zakorzeniony w historyczno-filozoficznych analizach problemu, w podsumowaniu jest także próbą określenia znaczenia platońsko-neokantowskiego idealizmu dla współczesnych zagadnień naukowo-filozoficznych.
Pobierz plik

Plik artykułu

Bibliografia

1.Auffarth, A. (1883). Die Platonische Ideenlehre. Berlin.
2.Buczyńska, H. (1963). Cassirer. Warszawa.
3.Cohen, H. (2017). Platons Ideenlehre und die Mathematik. London.
4.Cohen, H. (1878). Platons Ideenlehre und die Mathematik. Marburg.
5.Cohen, H. (1902). System der Philosophie. Teil 1: Logik der Reiner Erkenntnis. Berlin.
6.Cohen, H. (2014). „Teoria idei Platona a matematyka”. Tłum. A.J. Noras, Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 26, 417–443.
7.Cohn, J. (1921). Führende Denker. Geschichtliche Einleitung in die Philosophie. Leipzig, Berlin.
8.Cohn, J. (1896). Geschichte des Unendlichkeitsproblems im abendländischen Denken bis Kant. Leipzig.
9.Dembiński, B. (2003). Późna nauka Platona. Katowice.
10.Fischer, K. (1882). Immanuel Kant und seine Lehre. München.
11.Gordon, P.E. (2010). Continental Divide. Heidegger, Cassirer, Davos. Cambridge, Massachusetts, London, England.
12.Jaeger, W. (1964). Paideia. T. 2. Tłum. M. Plezia. Warszawa.
13.Kant, I. (2001). Krytyka czystego rozumu. Tłum. R. Ingarden. Kęty.
14.Klatzkin, J. (1921). Hermann Cohen. Mit Einem Bildnis von Hermann Cohen nach Einer Radierung von Hermann Struck. Berlin.
15.Kubalica, T. (2015). „Die Beziehung zwischen dem Lehrmeister und dem Schüler in der neukantischen Philosophie”, Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych, 27, 383–394.
16.Kubok, D. (2004). Prawda i mniemania. Studium filozofii Parmenidesa z Elei. Katowice.
17.Lask, E. (2003). Die Logik der Philosophie und die Kategorienlehre. Jena.
18.Moynahan, G.M. (1919). Ernst Cassirer and the Critical Science of Germany, 1899–1919. London, New York, Delhi.
19.Musioł, A. (2011). „Ernsta Cassirera refleksja nad problemem matematyki. Ujęcie historyczno-systematyczne”, Ruch Filozoficzny, LXVIII, 31–41.
20.Musioł, A. (2019). „Judaizm wobec ducha natury ludzkiej. Hermanna Cohena ujęcie kultury w perspektywie etyki i antropologii”, Studia Philosophica Wratislaviensia, vol. XIV, 59–67.
21.Natorp, P. (2011). Kant a szkoła marburska. W: A.J. Noras, T. Kubalica (red.), Neokantyzm badeński i marburski. Antologia tekstów. Katowice.
22.Natorp, P. (1912). „Kant und die Marburger Schuleˮ, Kant-Studien, nr. 17, s. 193–221.
23.Natorp, P. (2014). Platos Ideenlehre. Eine Einführung in den Idealismus. Berlin.
24.Noras, A.J. (2018). Filozof czystego poznania. Rzecz o Hermannie Cohenie. Katowice.
25.Noras, A.J. (2005a). Historia filozofii – nauka niepotrzebna? W: B. Szotek, A.J. Noras (red.), Filozofia i czas przeszły: Profesorowi Czesławowi Głombikowi w 70. Rocznicę urodzin (s. 97–108). Katowice.
26.Noras, A.J. (2012). Historia neokantyzmu. Katowice.
27.Noras, A.J. (2005b). Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice.
28.Noras, A.J. (2019). Niedocenieniu myśliciele – zapomniane historie filozofii. Katowice.
29.Platon, (1958). Fajdros. Tłum. W. Witwicki. Warszawa.
30.Platon, (1982). Fedon. Tłum. W. Witwicki. Warszawa.
31.Platon, (1888). Fileb. Tłum. B. Kąsinowski. Warszawa.
32.Platon, (1999). Państwo. Tłum. W. Witwicki. Kęty.
33.Platon, (2021). Parmenides. Tłum. W. Witwicki. Kęty.
34.Platon, (1956). Sofista. Tłum. W. Witwicki. Warszawa.
35.Platon, (1982). Uczta. Tłum. W. Witwicki. Warszawa.
36.Reale, G. (2001). Historia filozofii starożytnej, vol. 2. Tłum. E.I. Zieliński. Lublin.
37.Rehmke, J. (1880). Die Welt als Wahrnehmung und Begriff. Eine Erkenntnisstheorie. Berlin.
38.Renner, H. (1920). Kant und seine Philosophie. Beobachtungen über des Gefühl des Schönen und Erhabenen. Berlin.
39.Rotten, E. (1913). Goethes Urphänomen und die platonische Idee. Gießen.
40.Stolzenberg, J. (1995). Ursprung und System. Probleme der Begründung systematischer Philosophie im Werk Hermann Cohens, Paul Natorps und beim frühen Martin Heidegger. Göttingen.
41.Tatarkiewicz, W. (2010). Szkoła marburska i jej idealizm (w setną rocznicę marburskiej dysertacji Profesora Władysława Tatarkiewicza). Red. P. Parszutowicz. Kęty.
42.Vlastos, G. (1994). Platon. Indywiduum jako przedmiot miłości. Tłum. P. Paliwoda. Warszawa.
43.Windelband, W. (1902). Platon. Tłum. S. Bouffałł. Warszawa.